Bij de Molen
Knis Beheer
KOOZAA
Huitsing & Poort
Hotel 't Gemeentehuis
De Kleine Munt

Zurück nach Holland, op zoek naar de kern van Fietsen voor Vrijheid Leipzig-Middelstum

Het is in de nacht van vrijdag op zaterdag wanneer ik rond klokslag twee, na een toiletbezoek van kamermattie Henk ‘Borrel’ Hoeksema, een aantal uurtjes wakker lig. De dag ervoor had ik hem gemeld dat er nog niets binnen was komen waaien, over hoe dit verhaal aan te pakken. Maar toen ik die vrijdagnacht de vrijdag in gedachten terughaalde was het er opeens.

‘Over een half uurtje zijn we er al!’ Chauffeur Henk Huitsing oogt ontspannen wanneer hij deze legendarische woorden spreekt. Maar even later doemt een kilometerslange file voor ons op. De volgende anderhalve uur kunnen we niet meer voor- of achteruit. En wanneer we na twee uurtjes langs de plaats van het ongeluk rijden, zien we de cabine van een grote vrachtwagen deemoedig voorover hangen. De chauffeur, waarvan we hopen dat hij het er voorspoedig vanaf brengt, had de dag ongetwijfeld anders voorgesteld. Hij was op het verkeerde tijdstip op de verkeerde plaats. Oftewel, ‘het leven is wat je gebeurt terwijl je andere plannen maakt’.

Dat is misschien wel het bruggetje dat ik nodig had naar het verleden. Toen in 1944 in Bedum bij het station een lid van de staatspolitie, die nauwe banden met de Sicherheitsdienst onderhield, doodgeschoten werd, schreeuwde de Duitse bezetter om wraak. En dus werden in onze omgeving lukraak zo’n 150 mannen opgepakt waaronder de vader van de initiator van dit bijzondere project, Henk Medema, en Kor Hofman. Van Hofman weet ik dat hij de pech had dat hij op dat moment net voor zijn pauze naar buiten liep bij de Domo om zijn boterhammen te verorberen…..

Achteraf ben ik voor dit project blij dat ik hem voor een pensionadoverhaal in 2015 gesproken heb. Want je proefde de angst, de wanhoop en het bizarre lot van het leven inclusief de overlevingsdrang van dat ene jaar in het werkkamp vlakbij Leipzig. Hard werken onder barre omstandigheden en wanneer je niet goed je best deed waren de sancties niet mals. De omgeving van Leipzig kende vele van die werkkampen waar in totaal zo’n 70.000 gevangenen uit vele landen tewerkgesteld werden.

Ergens kon je hier die angst en onzekerheid nog voelen. Wat een bijzondere plek voor een herdenkingsmonument trouwens. Twee grote pijpen van een kolencentrale stootten zware rookpluimen uit. Na een rijtje dode bomen en een treurwilg is daar gelukkig een mooie bloeiende Prunus. De steen in de muur met daarop de tekst ‘Hier ruhen Niederländische Opfer des Faschismus’, maakte direct indruk. Het duurde niet lang of Henk en zijn wielermakkers waren druk bezig om het herdenkingmonument schoon te poetsen. De tekst ‘Ter herinnering aan de omgekomen Nederlandse kampgenoten Peres-Lippendorf 1944-1945’ werd steeds beter leesbaar.

En toen was daar voor Henk het moment om de krans te pakken en bij het monument neer te leggen. Een stapje terug, een moment van bezinning onder de aanwezigen (waaronder ook enige Duitse fietsvrienden die verbonden zijn aan het Friedenfahrtmuseum), een stil samenzijn waarin de gedachten misschien wel teruggaan naar het moment dat Henk en Gretha hier samen met zijn ouders in 1989 waren om de omgeving te verkennen en waarvan Gretha niet veel later zo’n mooie foto postte van het bezoek aan hetzelfde monument. Toen was daar gelukkig weer een grap en een grol, hoorde je de vogels fluiten en toonde de Prunus zijn ongekende roze schoonheid. Kortom, het leven ging door.

Maar een van de opmerkingen die op de Facebookpagina van Fietsen voor Vrijheid geplaatst werd, wil ik u niet onthouden: ‘Ook mijn vader heeft 2 jaar vastgezeten in een kamp. Toen hij overleed, zag ik het kampnummer op zijn arm. Toch sprak hij daar nooit over, wat een verdriet.’ Ook zo’n opmerking komt in deze bijzondere omgeving binnen.

Even later gaan we onder auspiciën van onze Duitse gidsen de mooie stad Leipzig verkennen en na een stevige maaltijd en een heerlijk biertje op een zonovergoten terras besluiten we naar ons hotel te gaan, die aan het vliegveld van Leipzig gelegen is, om de eerste twee dagen nog even te overdenken…..

Het oostblok en het Friedenfahrtmuseum

Ik neem u graag nog even mee naar de vertrekdag, donderdag 28 april 2022. Na een uitzwaaimoment bij de Middelstumer voetbalkantine, reden we weg. Be Huizing was één van de chauffeurs, een zeer welkome versterking met een koffer vol bijzondere (wieler)verhalen en connecties in de voormalige DDR. En zo kon het gebeuren dat we even na het middaguur stopten bij Helmstedt waar vroeger West- in Oost-Duitsland overging. Vlak na de oorlog werd Duitsland als ‘vergelding’ voor WOII in tweeën gesplitst waardoor families bijna van de ene of de andere dag gescheiden werden en mensen hun baan verloren omdat ze door de barricades niet meer bij de fabriek konden komen.

Be verklaarde hier tientallen uren doorgebracht te hebben alvorens hij door kon rijden. Je zag er als het ware de verre van vriendelijke grenswachters weer met een geweer in de aanslag rondlopen. Er was een soort van museum ingericht waarbij een kleine vijftig jaar West en Oost-Duitsland uitgebeeld werden. Inclusief de historische beelden uit 1989 toen de Berlijnse Muur viel en mensen weer in vrijheid door het hele land konden bewegen.

Niet veel later bereikten we Klein Mühlingen. Een dorpje met maar zeshonderd inwoners maar wel gezegend met het Friedesfahrtmuseum met daarin aandacht voor zestig jaar Friedesfahrt, de Oost-Europese tegenhanger van de Tour de France. Een perfect georganiseerde koers die vele bekende winnaars kende. Veel internationale wielergrootheden hebben dit bedevaartsoord inmiddels bezocht wat tot tal van mooie verhalen leidde van Horst, de voorzitter van het museum.

Die vervolgens later op de avond, na een lekkere broodmaaltijd, verrast werd door een legendarische Tommy Cooper-act van mechaniker Anne. ‘Ich habe hier viele Leute gehat aber niemals solche besondere Gäste als ihr.’ Die opmerking konden we in onze zak steken. In het museum zagen we ook de oude massagetafel van Be met daarbij de opmerking: ‘Op deze tafel zijn 50 wereldkampioenen gemasseerd.’

Zaterdag 30 april, de eerste fietsdag.

Maar na alle educatieve momenten, moest er natuurlijk gefietst worden. Zaterdag 30 april was daar om half tien het startschot voor de zesdaagse terugtocht naar Nederland. Ik neem jullie nog even weer mee terug naar het verhaal van Kor Hofman om de tocht te plaatsen: ‘Eindelijk kwam het bericht dat Leipzig bevrijd was en dat we nu vrij waren. Man, je weet niet wat dit op dat moment voor je betekent. Ik word nu nog weer emotioneel als ik daaraan terug denk! We waren echt door het dolle heen. Maar toen kwam natuurlijk de vraag hoe we weer terug zouden gaan naar Nederland. Eén van ons zei toen: ‘We stelen gewoon fietsen van de Duitsers want dat deden ze ook bij ons!’

Gelukkig waren de omstandigheden op deze mooie voorjaarsdag een stuk beter. Na een laatste technische check van Anne gingen de vijf wielrenners ervandoor. Anne en ik besloten om alvast met de auto naar de eerste tussenstopplaats Petersberg te gaan, dertig kilometer verderop. Toen we echter de route-app van de fietsers checkten, zagen we dat ze blijkbaar nog steeds in de buurt van het vliegveld waren. We reden terug en hoorden niet veel later dat ze het door hekken afgesloten terrein maar nauwelijks konden verlaten.

Vlak daarna waren we ze al weer kwijt en we keerden terug naar Petersberg waar Anne de middagsoep mooi op kon warmen. En daar kwamen uit het stof vijf wielrenners tevoorschijn uit die (stoffige en steile) richting vanwaar we ze niet verwachten. De koersomstandigheden waren zwaar maar een stevige middagmaal verrichtte wonderen. Ook het broodje Bratwurst, op aandringen van benjamin Pieter Jan van der Laan in een nabijgelegen dorp gekocht, na tweederde van de rit ging er in als zoete koek.

Rond half zes was daar, na dik zeven uur fietsen, onder applaus van Frans en Jan Jaap de aankomst bij het hotel in het fraaie Quedlinburg. Nestor Siep Brink vatte de zware tocht als volgt samen: ‘Het was vandaag de Strade Bianche, Parijs – Roubaix en de Ronde van Vlaanderen in één’. Maar na een heerlijk gekoeld biertje en een frisse douche steeg het moraal alweer rap. Die helaas door de plaatselijke Griek in het vestigingsstadje toch enigszins om zeep werd geholpen. Gelukkig wachtte ons een heerlijke nachtrust en de volgende morgen een stevig ontbijt…..

Zondag 1 mei, Quedlinburg – Salzgitter

Het humeur en het moraal onder de fietsgroep was uitstekend deze dag. Op het program stond de op een na kortste etappe van een dikke tachtig kilometer die ons van Quedlinburg naar Salzgitter bracht. Gastrijder Jan Jaap Zijlstra, die later samen met Frans de Bont en mijn persoontje terugreden naar Nederland, genoot van de interactie met zijn tijdelijke ploeggenoten en in de volgwagens genoten wij van de fraaie bloeiende koolzaadvelden, gelegen tussen de bergglooiingen in het mooie Harz-gebergte.

Dag twee verliep een stuk voorspoediger dan de eerste dag en we liepen voor op schema toen de renners zich te goed deden aan de heerlijke erwtensoep van Anne. Die even later echter alweer in actie moest komen toen de achterband van Henmed langzaam maar zeker leegliep. Met vereende krachten van zijn ploegmakkers kon hij echter snel weer verder.

Hoe meer we richting het westen fietsten, hoe vriendelijker de mensen werden. En ze reageerden ook steeds enthousiaster op de bijzondere aanmoedigingsgeluiden uit de volgwagen. Niet iedereen uit het voormalige DDR was even enthousiast over de hereniging, zo bleek uit verhalen van de plaatselijke bevolking. Vooral in de wat armere streken was af en toe een vleugje weemoed te ontdekken naar de tijd voor ‘die Wende’. Dat had misschien ook wel zijn weerslag op hun humeur en enthousiasme.

Die weemoed was in Salzgitter niet te ontdekken want dit dorpje maakte op de dag van de arbeid een verlaten indruk toen wij hier rond drie uur arriveerden. Ook de plaatselijke hotelhouder was in geen velden of wegen te bekennen. Maar de voorspoedige tweede fietsdag zat er al wel weer op. Na een cumulatief afscheidsdrankje, ging ik met een ietwat weemoedig gemoed samen met Frans en JJ terug naar Nederland. Gisteren arriveerde Gretha om de Facebookpagina https://www.facebook.com/Fietsen-voor-Vrijheid-Leipzig-Middelstum-101403041399125 (zeker de moeite van het volgen waard), verder te vullen.

Licht vermoeid maar ook met een reistas vol met bijzondere en fijne herinneringen, doemde rond negen uur de prachtige toren van Middelstum weer voor mij op. Dik driehonderd kilometer terug verorberden de Fietsers voor Vrijheid Leipzig-Middelstum een verdiende avondmaal…

Donderdag 5 mei….

‘Het is voor die jongens ook wel een beetje een (betaalde) vakantie zeker?’. Een opmerking met een knipoog die ik in de Middelstumer voetbalkantine opving. Daar wil ik toch een kleine kanttekening bij plaatsen. Zelf was ik die donderdagmorgen van vertrek al vroeg wakker. Er spookte van alles door mijn hoofd. Wat als mijn mobieltje uit zou vallen of wanneer ik geen bereik zou hebben? En wat moet ik nu toch posten en vallen deze posts wel in de smaak? Persoonlijke beslommeringen van iemand die van te voren altijd wel wat apen en beren op de weg ziet. Maar dat zal ook wel voor de deelnemers en zeker voor de initiators gelden toch?

Vele bedrijven en particulieren doneerden een fraaie gift waardoor de transport-, herdenkings- en overnachtingkosten gedekt werden en er nog geld overblijft voor een nader te bepalen lokaal doel. Maar dergelijke bijdragen scheppen ook verplichtingen en extra druk. Je wilt al die sponsoren en achterblijvers immers niet teleurstellen. En dus werd direct in het nieuwe jaar al flink geoefend zodat iedereen in topconditie aan de start kon verschijnen.

Achter de schermen verrichtte Gretha Medema de belangrijke hand- en spandiensten door bijvoorbeeld de routes uit te stippelen en de hotels te boeken. Het project Fietsen voor Vrijheid Leipzig – Middelstum begon in het dorp en de omgeving steeds meer te leven waardoor ook de spanning en de hoop op een goede afloop toenamen….

Ik verkeerde in de gelukkige omstandigheden dat ik enige dagen met deze groep door mocht brengen. Een hechte groep die een grap en een grol niet schuwt maar die als het er op aankomt de gelederen sluit en om elkaar denkt. Waarbij zeker nestor Siep met zijn 72 jaar een bijzondere rol verricht met zijn jarenlange (fiets) levenservaring en -wijsheden.

Donderdag 5 mei om 15.15 keert de groep terug in Middelstum. Op Bevrijdingsdag komen in het centrum van Middelstum verleden, heden en toekomst bij elkaar wanneer na een korte rondrit door het dorp met het vredesvuur in de hand bij Bakker Post de herdenkingsplaquette wordt onthuld. En dat met in het achterhoofd dat op het dubbele aantal kilometers van het traject Middelstum Leipzig wederom een krankzinnige oorlog woedt in Oekraïne. Hebben we dan niets van het verleden geleerd? In elk geval hebben een aantal (oud)-Middelstumers getracht om iets van die tragische gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog weer onder de aandacht te brengen. Uniek maar ook zo waardevol. ‘Opdat wij nooit vergeten….’

Ik hoop dat vele Middelstumers zich om 15.15 uur bij de brandweerkazerne verzamelen om de fietsers en hun gevolg met een warm applaus te onthalen. Ze hebben het verdiend. Niets is zo eenvoudig als het lijkt en de vrijheid om datgene te doen wat je wilt doen moet gekoesterd worden!

Bert Koster
Middelstum
info@bert-koster.nl
bertkoster1@gmail.com
www.bert-koster.nl
06-51715098
0595-552405
KvK nummer: 57250278
BTW nummer: NL001445322B69