Kunt u zich heel kort even voorstellen?
Mijn naam is Bart Nuis, ik ben in 1950 geboren in Rotterdam. Ik was de middelste uit een gezin met drie kinderen. Mijn oudere zus leeft nog, mijn jongere zus is helaas in 2015 overleden. Mijn vader was metaalbewerker, mijn moeder verkoopster bij Hunkemöller. Dit vond ze zo leuk dat ze tot haar 70e is blijven werken.
Op mijn 13e zijn we naar Apeldoorn verhuisd. In 1972 volgde een verhuizing naar Emst, een plaatsje tussen Zwolle en Apeldoorn. Daar ben ik voor mijzelf begonnen. In 1996 heb ik een nieuwe start gemaakt in Twente. Ik woon sinds 2015 in Groningen. Roodeschool is mijn officiële woonplaats maar ik ben vaak in Onderdendam en Middelstum te vinden. Mijn hele verre roots liggen trouwens ook in Groningen. Die geschiedenis gaat terug tot 1600, 1700 voor zover ik kan nagaan. Verre familie van mij heeft zelfs in Nuis gewoond. Hoewel ik meer ben van de bossen en heuvels kunnen de Groningse dorpen met hun mooie kerken en molens mij ook wel bekoren.
Wat is uw burgerlijke staat?
Hoewel ik vrijgezellig ben, is de uit Middelstum afkomstige Aukje van der Beek mijn vriendin. In mei kennen we elkaar al weer zes jaar, het is begonnen met een internetdate! Uit een eerder huwelijk zijn vier kinderen geboren. Drie van hen wonen in Apeldoorn en omgeving, mijn zoon heeft plannen om ook naar Groningen te verhuizen. Een dochter woont in Bareveld. Ik heb drie kleindochters en een kleinzoon. De oudste kleindochter is al weer twintig, de jongste wordt binnenkort vier.
Wat is uw voormalig beroep?
Ik was vroeger absoluut niet van het leren. Na de lagere school (waar ik twee keer ben blijven zitten, ook omdat ik een vreselijke ADHD-er was, en nog, haha), heb ik nog één jaar ambachtsschool gedaan. Toen ik vijftien was, ben ik gaan werken voor Talens in Apeldoorn, de bekendste verffabriek ter wereld. Zij maakten onder andere verf voor kunstschilders. Ik begon als magazijnbediende maar omdat ik zo creatief was, kwam ik op zestienjarige leeftijd op de paint-in afdeling terecht. Ik ging vaak met vertegenwoordigers mee door het hele land en heb daardoor veel kennis opgedaan van verf en was.
Als jongetje van 17, 18 jaar was ik zelf ook vaak aan het schilderen, zo maakte ik diverse Rembrandt-schilderijen na. Ik ben toen naar de avondschool gegaan en leerde tekenen, schilderen, plakkaten beschrijven, decoreren, etaleren en marketingvaardigheden. Zo behaalde ik voor mijn 20e toch nog mijn eerste diploma. En na mijn twintigste heb ik nog de school voor Hollandse landschapschilders gevolgd.
Op mijn 20e ging ik bij een supermarkt aan het werk. Ik kreeg één maand de tijd om mij te bewijzen als beschrijver van plakkaten. Al die reclameteksten werden toen nog gewoon met verf gemaakt. Het ging mij goed af en zo was ik alle dagen voor vijf winkels bezig om raambiljetten te maken. Toen ik een advertentie van Neckermann zag, besloot ik te solliciteren. Ik werd aangenomen en heb één jaar in Frankfurt doorgebracht als decorateur, toen had ik het daar wel gezien. Hierna ben ik nog twee jaar reclameschilder geweest voor een grote supermarkt in Apeldoorn.
Op 1 september 1974 ben ik in Emst voor mijzelf begonnen als reclamestandbouwer en decoratieondernemer. Ik had twee grote schuren tot mijn beschikking. De ene gebruikte ik als atelier, in de andere begon ik te experimenteren met het maken van kaarsen. Dit was al enige jaren een hobby van mij wat ontstaan is tijdens een vakantie in Griekenland toen ik iemand bezig zag die zandkaarsen aan het maken was. Ik nam een jong personeelslid aan die zich met de reclamehandschrift bezig ging houden waardoor ik zelf meer tijd kreeg voor de kaarsenhandel.
In de loop der jaren nam deze handel een enorme vlucht. Helemaal na een artikel in de Telegraaf in 1978 wat ging over ambachtelijke werkzaamheden. Mijn telefoon stond een jaar lang roodgloeiend. In het artikel gaf ik wel af op andere ambachtelijke collega’s dus ik kreeg voor- en tegenstanders aan de lijn maar het heeft mij geen windeieren gelegd. Hier heb je een map met allerlei krantenartikelen uit die tijd. Ik stond zelfs in Italiaanse en Canadese kranten. Je ziet hier een verhaal die in de Story heeft gestaan. Daar sta ik met Koning Willem Alexander op de foto, deze is in Japan gemaakt.
De kaarsenhandel heeft mij namelijk over de hele wereld gebracht. Helemaal na de film ‘Made by hand’, die toentertijd gemaakt is door de Wereldomroep. Hierdoor kreeg ik de kans om mijn kunsten te vertonen in de ‘Dutch Village’, later omgedoopt tot Huis Ten Boschstad. Van 1986 tot 2000 was ik jaarlijks drie tot zes maanden in Japan te vinden. Maar ook ben ik voor de organisatie ‘Fair Trade’, later omgedoopt tot SOS wereldhandel, naar Zuid Afrika (Soweto), Gambia (diverse keren), Bangladesh, Zimbabwe en Calcutta (India) geweest. Zo heb ik bijvoorbeeld blinde en dove mensen kaarsen leren kleuren.
Al met al ben ik zo’n vier keer in Afrika geweest en twee keer in Azië. Vaak knoopte ik hier een a twee weken vakantie aan vast. En dan kon het gebeuren dat ik na een trip in Afrika de week er op al weer naar Japan afreisde. Dit was voor het gezin natuurlijk niet altijd even leuk. In mijn hoogtijdagen had ik twaalf mensen in dienst. We maakten bijvoorbeeld kaarsen voor de Ikea, toentertijd allemaal handwerk. Voor de Ikea deed ik ook workshops. Dan stond ik maar zo hele zaterdagen, zondagen of tijdens feestdagen kaarsen te maken met honderden kinderen. Bij mijn zaak in Emst had ik ook een restaurant en een museum. Regelmatig kwam er een OAD-bus bij mij langs vol met toeristen die graag de techniek van het kaarsen maken wilden zien. Vanuit het noorden kwamen bussen van Klooster, Deiman, Lanting, enz. enz..
In 1996 kwam door een scheiding een eind aan mijn kaarsenmakerijonderneming in Emst. Mijn familie ging daar wel verder. Ik ben in het Twentse Hengelo weer opnieuw begonnen in een fabriekshalletje. Alleen gebeurde dit toen niet handmatig maar seriematig, meer productiewerk dus. Vaak ging het om grote bestellingen, geplaatst door de Blokker, Intratuin, Bijenkorf en de Marskramer. Zo plaatste de Intratuin een bestelling van 13.000 beeldkaarsen, het ging om dertien verschillende soorten en dan per soort 1.000 stuks. De mallen maakte ik zelf.
Dit productiewerk gaf mij niet echt een voldaan gevoel. Ik ben toen verder gegaan in Beuningen en heb daar weer een ambachtelijke kaarsenmakerij opgezet. Wat later Gildenwerkplaats Het Dinkelwerk werd, een werkplaats voor 5 ambachten. Mijn dochter werkte ook mee in de kaarsenmakerij en ik had mensen met een beperking aan het werk. In die tijd heb ik de Stichting Licht voor Afrika opgericht. Voor deze stichting ben ik naar Gambia geweest om daar een kaarsenmakerij op te zetten.
Hoe bevalt het gepensioneerd zijn?
Begin 2014 kwam er een abrupt einde aan mijn vestiging in Beuningen. Er werd bij mij prostaatkanker gesignaleerd waarbij ook andere plekken in mijn lichaam waren aangetast. Hierdoor heb ik mijn vestiging met pijn in het hart moeten sluiten. In augustus 2014 volgde een operatie, deze is gelukkig succesvol verlopen. Ik was weer schoon.
Op dit moment ben ik mij aan het heroriënteren over hoe nu verder. Zo heb ik onlangs in Bedum tijdens het Dickens festijn op de markt gestaan. Heel veel kinderen hebben samen met mij een kaars gemaakt en dit was een groot succes. Mijn bonusdochter, Marjolein Drent van de Martjesmarkt, organiseert regelmatig kinderfeestjes waarbij de kinderen kaarsen mogen maken. Ik vind het heel leuk om hierbij aanwezig te zijn en mee te helpen.
Van verveling is dus geen sprake. Ik heb bijvoorbeeld voor Aukje tafels gemaakt en heb haar onlangs meegeholpen om haar huis van binnen op te knappen. Ik ben nu bezig met een soort van Japanse tuin, deze moet in het najaar helemaal klaar zijn.
Wat zijn de hoogtepunten uit uw leven?
Ik ben heel blij dat ik Aukje zes jaar geleden heb ontmoet. Ook de geboorte van mijn kinderen en kleinkinderen was natuurlijk geweldig om mee te maken. Mijn reizen naar Japan zijn onvergetelijk. Het is ook een bron van inspiratie voor eventueel toekomstige plannen. En dan natuurlijk het hele Afrika verhaal. Soweto was heel bijzonder. Ook al omdat er de hele dag een man met een pistool met mij meeging om mij te beschermen. Ik ben op mijn reizen schrijnende zaken tegenkomen. Wat een armoede zeg en wat te denken van de zware kinderarbeid in die landen.
En de dieptepunten?
In 2014 kreeg ik dus te horen dat ik kanker had. Dit betekende ook het einde van mijn kaarsenmakerij. Ik ben persoonlijk al mijn klanten en huurders bij langs geweest om ze de onheilstijding te vertellen. De laatste tijd zijn mij helaas ook enige dierbare vrienden ontvallen. Dat gaat mij niet in de koude kleren zitten. En vorig jaar is hier in Onderdendam brand geweest. Al mijn oude spullen stonden bij Aukje in de opslag en deze zijn allemaal in vlammen opgegaan…..
Heeft u nog anekdotes en mooie verhalen?
Toen ik in Twente een museum had, kwamen er toeristen uit alle windstreken van het land. Die gaven ook wel eens af op de Tukkers.‘De besten komen uit het westen.’, zei ik zelf ook wel eens gekscherend want ik ben natuurlijk in Rotterdam geboren. Als de Tukkers dan zeiden, ‘Maar de wijzen kwamen uit het oosten’, dan gaf ik natuurlijk als antwoord dat dat er maar drie waren.
Soms tapte ik uit een ander vaatje. ‘Uit gouden aren schiep God de Twentenaren, uit de afvalresten de mensen uit het westen!’. Een man uit Groningen kon dit niet waarderen en hij beende de zaal uit. Hij liep de hele dag al te mopperen en vond dit godslastering. Een andere anekdote die ik met Groningers meegemaakt heb, heeft met voetbal te maken. In het museum stonden ook kaarsen met daarop de logo’s van alle eredivisieclubs. Toen de Groningers weg waren, kwam ik er achter dat ze alle kaarsen omgedraaid hadden. Behalve die met daarop het logo van FC Groningen!
Wat zou u ooit nog willen doen in uw leven?
Mooie reizen maken samen met Aukje. Indonesië en Bali staan hoog op ons verlanglijstje.
Waar heeft u spijt van gehad in uw leven?
Ik heb echt geleefd. Af en toe denk ik wel eens dat ik meer had moeten sparen. Man, ik had misschien wel miljonair kunnen zijn. Maar creativiteit en zakelijkheid gaan vaak niet samen. Maar ik heb zo veel gezien van de wereld en zo veel meegemaakt, dat pakken ze me nooit meer af.
Wat zou u uw leven voor een cijfer willen geven?
Ondanks de nodige dieptepunten die er ook geweest zijn, zeker wel een dikke 8!
Wilt u verder nog iets kwijt?
Ik vind het leuk om een demonstratie te geven over hoe je kaarsen maakt. En kom gerust eens voor een verjaardagspartijtje langs bij Marjolein om een kaars te maken. Wie weet kom je mij daar dan ook wel tegen.
Ook kom ik vaak in de kantine van de Hippolytushal in Middelstum als daar klaverjassen is. Dat vind ik heel gezellig alhoewel ik niet altijd alles kan volgen wanneer er zwaar ‘geknauwd’ wordt. We zijn vaak maar een klein clubje dus mochten er meer liefhebbers zijn, meld je aan!