Kunt u zich heel kort even voorstellen?
Mijn naam is Vijko Lukkien en ik ben geboren op 22 oktober 1944 in Zoutkamp als oudste van 2 kinderen. Ik heb nog een zusje die 7 jaar jonger is als ik. De visserij is mij met de paplepel ingegoten want mijn vader was ook visser. Ik heb mijn hele leven in Zoutkamp gewoond, wel ben ik regelmatig verhuisd.
Ik ben geboren aan de Sluisweg, de weg waar we na een uitstapje naar de Wolderingstraat weer naar terugverhuisden toen mijn vader kroegbaas werd. Na ons trouwen woonden we nog een tijdje op een munitieschip. Het was in de tijd van de Koude Oorlog en wij moesten op de munitie van de Duitsers passen. Zelf hoefde ik niet in dienst omdat ik mijn vader mee moest helpen. Via de burgemeester kreeg ik speciale ontheffingspapieren.
Daarna heb ik op ‘De Batterij’ gewoond, een statig herenhuis dat pontificaal op de dijk van Zoutkamp staat. Voor tweeënhalf gulden per week huurde ik het huis maar inde ik ook het geld van de schepen die in de haven aanmeerden. Een gedeelte van dit geld mocht ik zelf houden. Na ‘De Batterij’ heb ik nog een tijdje aan de Schoolstraat gewoond, hier even verderop. Inmiddels wonen we al weer 22 jaar met heel veel plezier aan de Reitdiepskade met prachtig uitzicht over de haven. Ik heb nooit de behoefte gehad om Zoutkamp te verlaten, hier voel ik mij thuis.
Wat is uw burgerlijke staat?
In 1971 ben ik getrouwd met Hetty Veenstra uit Lauwerszijl. Ze woonde mooi dichtbij dus, ik kon op de fiets naar haar toe. Ik heb haar ontmoet toen ik met mijn boot een rondvaarttocht organiseerde, zij was één van de passagiers. Het was liefde op het eerste gezicht want sinds die tijd zijn we onafscheidelijk.
Deze liefde heeft ons 3 kinderen gebracht, allemaal zoons die ook alledrie in de visserij actief zijn. De oudste 2 varen bij mij in de maatschap. Peter is 44, John 33 en Vijko 27. Ze wonen allen in Zoutkamp. Peter heeft inmiddels 3 kinderen, een zoon van 18 en 2 dochters van 16 en 12.
Wat is uw voormalig beroep?
Na 7 klassen op de lagere school te hebben doorlopen ben ik op mijn 13e (ik was 13,5 om precies te zijn) van school gegaan. Mijn schoolmeester, verre familie, had nog een vergoeding van de staat geregeld zodat ik verder kon leren maar mijn vader wilde graag dat ik hem meehielp op zijn boot. Dat ik zo vroeg gestopt ben met school, heeft hem nog een boete van 25 gulden gekost, in die tijd een paar weeklonen. Ik maakte direct al lange dagen want vissers hebben geen werkweek van 40 uur.
Toen ik een jaar of 19 was, kocht ik mijn eerste boot. Hiermee organiseerde ik onder andere rondvaarttochten maar uiteraard was ik ook aan het vissen. Lang heb ik hier geen wil van gehad want ik 1969 is de Lauwerszee afgesloten en dat was een mokerslag voor de vissers hier in de omgeving. In 1967 werd met de voorbereiding van de afsluiting begonnen en toen konden we eigenlijk al niets meer. Er waren in die tijd nog maar 7 boten actief. Veel oudere vissers stopten ermee en verkochten hun boot, de jongere vissers hadden geen geld om er één te kopen.
Mijn vader hield zijn boot wel aan en ging tegen betaling aan het sportvissen, ook organiseerde hij rondvaarttochten. Ik hielp hem vaak mee in die tijd, ook in de kroeg die hij had. Ook ging ik regelmatig aan het werk bij vissers die het tijdelijk druk hadden. Zo is het mij uiteindelijk gelukt om genoeg geld bij elkaar te sparen om zelf weer een vissersboot te kopen. Mijn pa vond het eigenlijk maar niets, hij had misschien wel liever gehad dat ik bij Heiploeg ging werken. Toch heeft hij mij geholpen om de boot uit Usquert te halen.
En zo had ik 19 maart 1976 op 31 jarige leeftijd weer mijn eigen boot. Ik viste op garnalen in de Waddenzee en maakte lange dagen. Ik vertrok ’s morgens al om 04.00 uur om ’s middags rond 4, 5 uur terug te keren. Daarna vond nog onderhoud plaats, o.a. aan de netten. Zes jaar lang heb ik deze dagdiensten zelfstandig gedraaid. Later werden het weekdiensten want toen kon je de vis in ijsbakken bewaren. Toen ik te veel belastinggeld moest gaan betalen, werd het tijd om een knecht in dienst te nemen die het zware werk deed. We vertrokken zondagnacht om vervolgens donderdagmiddag, uiterlijk vrijdagmorgen voor 12.00 uur, terug te keren. Want voor de middag moest de vangst op de visafslag zijn.
Ik vond het altijd heerlijk om op de Waddenzee te vissen. Alleen maar de boot, het water en de vogels om je heen. Ik heb de fijne kneepjes van het vak van mijn vader geleerd maar moest het op den duur zelf doen uiteraard. De routes bepalen en letterlijk en figuurlijk uitvissen waar zich het meeste vis bevond.
In 1982 kwam mijn vrouw bij mij in de maatschap. Zij deed de boekhouding, hielp mee met de reparatie van de netten en deed de boodschappen. Heel af en toe ging ze ook wel mee wanneer ik uit varen ging. Ze vond het ook heerlijk om op het wad te vissen en hielp mee met het sorteren van de garnalen en het verwijderen van vis en krab. Later zijn mijn oudste 2 zoons ook in de maatschap terechtgekomen.
In 1997 kochten we er een schip bij, voor mijn oudste zoon. In 2013 volgde de derde boot, daar vaart John nu op. En zo hebben we nu dus 3 schepen in onze maatschap, de ZK 10,11 en 12. Het feit dat al mijn kinderen varen, vind ik uniek. De visserij wordt al meer aan banden gelegd, de regelgeving wordt steeds strenger. Mijn zoons vissen op de Waddenzee maar ook voor de Deense kust. Voornamelijk op garnalen maar ze mogen ook vis vangen. Visser zijn vind ik een pracht beroep. Als ik de keuze zou hebben, zou ik het zo weer doen.
Hoe bevalt het gepensioneerd zijn?
In 2003 ben ik op 59-jarige leeftijd uit nood gestopt. Op nadrukkelijk doktersadvies want ik had een vernauwing in mijn ruggenwervel, ook wel stenose genoemd. Je kunt wel stellen dat ik al die jaren te veel van mijn lichaam gevraagd heb. Het besluit om niet meer te gaan varen is een moeilijk besluit geweest maar ook wel noodzakelijk want ik kon niet veel meer. Soms viel ik maar zo om, dan wilde ik zelf wel lopen maar mijn been bleef staan. De eerste jaren na het noodgedwongen stoppen, hielp ik nog wel mee met het reparen van de netten van mijn jongens maar toen stopten mijn handen er ook mee door een vernauwing in mijn nek.
In 2005/2006 ben ik op computercursus gegaan, aan de Noorderpoortcollege in Wehe-Den Hoorn. Later heb ik mij ook nog in de fotografie en het boekhouden verdiept. Ik heb mij een computer aangeschaft en daar zit ik tegenwoordig met grote regelmaat achter. Zo kan ik mooi zien waar mijn zoons zich bevinden en ik verdiep mij in de regelgeving die constant in beweging is. Daarnaast ben ik druk bezig met een boek over mijn vader en de boten die hij in zijn leven gehad heeft. Hij kocht zijn eerste boot in 1934.
Hetty en ik mogen ook graag varen, we hebben een jachtje in de haven liggen. Afgelopen zomer zijn we hiermee naar Schiermonnikoog geweest. Daarbij hebben we een grote tuin en zitten we ’s zomers vaak voor het huis waar het in die tijd gezellig druk is.
Wat zijn de hoogtepunten uit uw leven?
Ik vind het heerlijk dat mijn vrouw en kinderen ook helemaal vol zitten van het varen. Wat dat betreft gaat het super met mijn kinderen. De oudste zat er al op jonge leeftijd vol van en was altijd voorop het schip te vinden. De middelste zat vaak bij mij op het dashboard in de kajuit. Wanneer we ergens een goede vangst gehad hadden dan zei hij de dag erop wanneer ik een andere kant op ging: “Papa, we moeten daar weer heen!”
De jongste moest aanvankelijk niet zo veel van het vissen hebben maar is op latere leeftijd enthousiast geworden. Ze hadden allemaal een andere beleving dus wat het varen betreft. Onze kleinzoon helpt tegenwoordig regelmatig een handje mee op zee om een zakcentje te verdienen.
En de dieptepunten?
Het afsluiten van de Lauwerszee in 1969, dat heeft onze vissersvloot bijna kapotgemaakt. Hierdoor heb ik mijn eerste boot tegen een ‘old iezerpries’ moeten verkopen, daar moest veel geld bij. Ook het feit dat ik abrupt moest stoppen, woog zwaar. Ik ga bewust niet mee wanneer Hetty één van de jongens naar Lauwersoog brengt. Ik heb dan de neiging om zo weer aan boord te stappen maar dat is voor mijn gezondheid niet bevorderlijk…
Heeft u nog anekdotes en mooie verhalen?
Ooit had ik eens een jongen mee om te vissen. Nadat we op zee waren, inspecteerde hij het schip. ‘We gaan vanavond toch wel naar huis, hoop ik?’, zo vroeg hij. ‘Nee man, we slapen in de kooi!’, zo antwoordde ik terug. ‘In de kooi, ik heb helemaal geen zin om in een kast te slapen!’. Echt comfortabel was het natuurlijk allemaal niet maar hij had geen keus…
In het begin van mijn carrière ben ik wel eens overboord geslagen, in het Zoutkampergat. Ik was toen nog maar 14 jaar en gleed uit over een vis en viel zo overboord. En werd mij direct een reddingsboei toegegooid maar het duurde wel een tijdje voordat de boot kon stoppen en keren. Gelukkig had ik een olie/regenpak aan waardoor ik bleef drijven maar hierdoor werd ik wel heel zwaar. Ze hadden met 3 man de nodige moeite om mij weer binnen boord te trekken.
Ooit hielp ik ook eens mee op een kotter die viste op de Noordzee. Het was slecht weer en voor ons voer een schip die bijna kapseisde, het ging allemaal net goed. De eigenaar wees toen op zijn geweer die bij de deur stond. “Mochten wij zinken, dan schiet je mij maar dood. Ik ga absoluut niet zwemmen!!” In die tijd mocht je nog een geweer gebruiken om te jagen, op zeehonden die op zandbanken lagen uit te rusten bijvoorbeeld.
Ooit kocht ik mij voor 3500 gulden een marifoon. Daarmee kon je in noodgevallen via Scheveningen naar huis bellen. Om helemaal zonder communicatiemiddelen aan boord te gaan, vond ik op den duur niet meer verantwoord. Tegenwoordig kosten die dingen nog maar €200,- maar in die tijd was het een enorme investering.
Wat zou u ooit nog willen doen in uw leven?
Ik hoop dat mijn gezondheid het nog enige tijd toelaat dat we met ons bootje weg kunnen.
Waar heeft u spijt van gehad in uw leven?
Ik kan niet zeggen dat ik ergens spijt van heb. Het werk was mijn lust en mijn leven. Ik ben altijd zelfstandig geweest en heb me hierin nooit bezwaard gevoeld. Die enkele keer dat ik wel voor een baas werkte, kon in overleg altijd veel geregeld worden.
Wat zou u uw leven voor een cijfer willen geven?
Een mooi cijfer in elk geval, ik denk een 8. Ik kijk tevreden terug. Niet op mijn kwaal natuurlijk die ik heb maar wel op het werk en de mooie ontwikkeling hierin en mijn gezin.
Wilt u verder nog iets kwijt?
Volgens mij hebben we alles wel benoemd. Ik denk dat de jeugd het nog moeilijker krijgt op zee als wij vroeger. Bepaalde gebieden worden voor vissers afgesloten. Vissersplaatsen in Noord-Groningen, Noord-Friesland en de kop van Noord-Holland hebben hier erg onder te lijden. Ik roep de regering op om dan ook niet alles kapot te maken!