Bij de Molen
Knis Beheer
KOOZAA
Huitsing & Poort
Hotel 't Gemeentehuis
De Kleine Munt

Jan Gast, agrariër en duursporter

Kunt u zich heel kort even voorstellen?

Mijn naam is Jan Gast, niet meer maar ook zeker niet minder. Ik ben op 8 oktober 1943 geboren in het Groningse Kommerzijl, gemeente Grijpskerk, als jongste van 3 kinderen. Ik heb nog een oudere broer en zus. Ik ben op een boerderij geboren, mijn vader was bedrijfsleider op deze boerderij. Hij is trouwens bedrijfsleider op meerdere boerderijen geweest.

In mei 1947 zijn we hierheen gekomen, op deze boerderij net buiten Middelstum. Dit was aanvankelijk een pachtboerderij. Inmiddels woon ik hier dus al weer 68 jaar! Met heel veel genoegen ook, ik kan uren genieten van de rust en de dierengeluiden om het huis.

Wat is uw burgerlijke staat?

Ik ben op 17 december 1969 gehuwd met Leonora Magdalena Diephuis, roepnaam Noor. De familie Diephuis verhuisde in de zestiger jaren hierheen, Noor haar vader was notaris. De familie Diephuis liep regelmatig langs de boerderij en ik zag haar ook regelmatig op de ijsbaan waar ik haar de fijne kneepjes van het schaatsen geleerd heb.

Na 4 a 5 jaar verkering te hebben gehad, stapten we dus in 1969 in het huwelijksbootje. Dit leidde uiteindelijk tot 4 kinderen (Annemiek, Mariët, Bennie en Jasper) en inmiddels zijn we ook in het rijke bezit van 10 kleinkinderen. Voor het laatste hoef je natuurlijk niets meer te doen maar we zijn er heel blij mee.

Wat is uw voormalig beroep?

Ik ben hoofdzakelijk in de agrarische sector werkzaam geweest. In hetzelfde jaar dat we trouwden, nam ik ook de pachtboerderij van mijn vader over. ‘Ik ben toen in de rechten en plichten van mijn vader getreden’, zoals dat zo mooi heette. In een ver verleden heb ik ooit ook wel eens nagedacht over een studie tot veearts of het verlenen van ontwikkelingshulp in het buitenland maar dit is er nooit van gekomen.

Wegens de fysieke toestand van mijn vader was ik al vrij vroeg nodig op de boerderij om mee te helpen met de werkzaamheden. Hierdoor mocht ik ook eerder uit militaire dienst vertrekken. Ik was wachtmeester bij de artillerie. Begonnen in Ossendrecht om uiteindelijk via Utrecht in Assen terecht te komen. Aan de vooravond van een oefening in Duitsland moest ik op rapport komen bij de commandant. Hij had slecht nieuws voor mij, zo merkte hij op. “Jij gaat morgen naar huis!”

Met de oogst voor de deur vond ik dit helemaal geen slecht nieuws. En zo kwam in augustus 1964 na anderhalf jaar een einde aan mijn diensttijd. Mijn vader wist van niets. “Wat doe jij hier?”, zo vroeg hij aan mij toen ik op een morgen zo maar weer thuiskwam. “Is dit de Lünerberger Heide?”, zo vroeg ik gekscherend. Maar hij was maar wat blij dat ik hem mee kon helpen om de oogst binnen te halen.

In het begin heb ik ook nog mestvee gehad. Niet zo heel veel, ik had er ook niet zo’n feeling voor en concentreerde mij voornamelijk op de akkerbouw. Ik verbouwde graan, suikerbieten, koolzaad, tarwe, mosterd, kanariezaad en spinazie. Dit zorgde voor een ruime vruchtwisseling. In 1973 begon ik ook met de verbouw van pootaardappelen. Dit vond ik wel een uitdaging, enige kameraden waren hier ook mee begonnen. Met vallen en opstaan heb ik dit proces onder de knie gekregen. Ondanks dat Noor geen boerenachtergrond had, heeft ze toch vanaf onze eerste kennismaking veel interesse getoond en vaak meegeholpen met bijvoorbeeld aardappels sorteren, stropersen en overige hand- en spandiensten. Tevens deed ze de administratie.

De begin jaren ’70 stonden in het teken van de ruilverkavelingplannen. Er was toen al sprake van dat ik een groot gedeelte van mijn grond kwijt zou raken, dit werd gereserveerd voor bebossing. Bezwaarschriften mijnerzijds werden ongegrond verklaard. Toen de ruilverkaveling zich voltrok, raakte ik 2/3 gedeelte van mijn land kwijt. Dit proces speelde ongeveer in 1983, het jaar dat ook de toenmalige eigenaar van de boerderij overleed. Ik had het recht op 1e koop en ben tot aankoop overgegaan.

Om mijn overlevingskansen te vergroten en omdat er natuurlijk brood op de plank moest komen om het gezin te onderhouden ging ik begin jaren ’70 in de winterperiode in de suikerfabriek werken. Eerst op de administratie, later als terreinchef. In die hoedanigheid hield ik mij bezig met de ontvangst van de suikerbieten die per vrachtwagen of schip binnenkwamen. Ik deed de planning, het voorraadbeheer en berekende de hoeveelheid aangeleverde suikerbieten. Ik was dan ook beëdigd scheepsmeester.

Ook ben ik jaren keurmeester geweest bij het NAK, waar ik bezighield met de veldkeuring van pootaardappelen. Ook heb ik mij 5 jaar beziggehouden met de kartering van percelen pootaardappelen. Dit om aardappelmoeheid te voorkomen. Ik ben wel bezig geweest om op een andere plek een boerderij te vinden met meer land maar dit bleek financieel niet haalbaar. Na de ruilverkaveling hield ik nog 10 bunder land over.

In 1984 kwam ik bij de ZPC Leeuwarden terecht, die later fuseerde met Hettema uit Winsum tot het huidige HZPC. Een internationaal exportbedrijf wiens hoofdkantoor inmiddels in Joure gevestigd is. Ik heb daartoe enige jaren de kwaliteitscontrole van de gesorteerde aardappelen uitgevoerd bij verschillende boeren in het land. Ik was een soort van keurmeester en moest bepalen of de boeren een korting, de normale prijs of een bonus kregen op hun aardappelen. En zo merk je dat ik naast het boer zijn ook diverse andere functies heb vervuld.

Hoe bevalt het gepensioneerd zijn?

Dat bevalt uitstekend, hoewel ik nog steeds op oproepbasis voor HZPC werkzaam ben als kwaliteitscontroleur voor tafelaardappelen en de frietindustrie. Vooral in het najaar reis ik nog het hele land door, gemiddeld 15 a 20 uur in de week. Maar dit wordt wel steeds minder, ik ben aan het afbouwen.

Mijn vrije tijd vul ik met tennissen, schaatsen, fietsen en lopen. Noor en ik hebben verschillende wandelroutes afgewerkt waaronder het Pieterpad. We gaan sowieso graag samen de natuur in. Vaak lopen we zondag een rondje rond de boerderij van Haiko Bakker. Dit is toch al gauw een ronde van 8, 9 kilometer.

Ik houd wel van het duurwerk, mijn zoons kunnen er wat dat betreft ook wat van. Bennie was 13 jaar toen ik samen met hem de Noorderrondritten geschaatst heb, een tocht van 150 kilometer. Ook heb ik 6 x de Elfstedentocht gereden en daarvoor 3 x een kruisje ontvangen. De overige tochten hadden geen officieel karakter. Zo heb ik in 2012, daags nadat het bericht kwam dat de tocht definitief niet door ging, de Elfstedentocht nog geschaatst met Bennie en Jasper. Maar ook heb ik bijvoorbeeld Luik-Bastenaken-Luik gereden op de fiets en meegedaan aan het NK tennis.

Met Noor heb ik ook veel aan toneel gedaan. We hebben ons aangesloten bij rederijken en bekwaamden ons in de welbespraaktheid van de Nederlandse taal middels proza, poëzie en toneel. In die hoedanigheid deden we ook mee aan voordrachtwedstrijden.

Wat zijn de hoogtepunten uit uw leven?

Vele! Mijn trouwdag, de geboorte van mijn kinderen en kleinkinderen. Maar ook de boerderijovername, de bijzondere schaatstochten als de Elfstedentocht en de alternatieve Elfstedentocht op de Weissensee. Ik heb zelfs een speciaal Elfstedencertificaat. Deze krijg je wanneer je de tocht gelopen, gefietst en geschaatst heb. Op mijn internationale periode kijk ik ook met veel genoegen terug, hierover straks meer.

En de dieptepunten?

Niet zo heel veel als ik er goed over nadenk, we mogen niet mopperen. Het was toch wel een beetje een dieptepunt toen we in 1987 definitief stopten met boer zijn en het bedrijf niet door konden laten gaan. In 1995 hadden we brand op de boerderij maar dat had nog veel minder af kunnen lopen. Gelukkig zijn hier geen slachtoffers  gevallen. Inmiddels mag ik wel stellen dat we in een paradijsje wonen…

Heeft u nog anekdotes en mooie verhalen?

Ooit praatte ik op een verjaardag met iemand die werkte voor een bedrijf dat projecten in het buitenland deed om de aardappelteelt te bevorderen. West-Europese landbouwmachines gingen in containers naar Rusland en de Balkanlanden. Voor deze projecten zochten ze nog adviseurs. Ik gaf aan dat dit mij ook wel wat toe leek maar schonk er verder geen aandacht meer aan.

Maar enige weken later kreeg ik telefoon met de vraag of ik wel een project wilde begeleiden in het Russische Leningrad. Uiteraard moest ik eerst in conclaaf met Noor die helemaal van niets wist. Maar wanneer het niet langer dan 14 dagen zou duren dan had ze er niet zoveel problemen mee. En zo toog ik naar Rusland en dat werd mij toch een avontuur.

Allereerst kon ik natuurlijk geen woord Russisch. Gelukkig kreeg ik een kanjer van een tolk toegewezen. Een gepensioneerde lerares van in de 60 die wel wat Engels kon. Haar hulp had ik hard nodig want op den duur kwamen de containers in de haven aan. Hoewel ik wel over de vereiste sleutels beschikte mocht ik het haventerrein niet betreden. Mijn tolk heeft toen een tijdelijk Russisch paspoort geregeld waardoor ik verder kon met het lossen van de containers en de opbouw van de machines op de plek van bestemming.

Toen ik terug moest, crashte er ook nog eens een vliegtuig op het vliegveld wat tot een fikse vertraging leidde. De beloofde 2 weken werden uiteindelijk 4 weken dus dat begon lekker. Toch heb ik dit werk 7 jaren mogen doen, van 1991 tot 1998. Ik ben bijvoorbeeld in Kazachstan geweest maar ook in de Oekraïne en Zuid-Siberië. Zo kwam er toch nog iets terecht van mijn vroegere ontwikkelingsplannen. Als ik er op terugkijk is het niet de belangrijkste periode uit mijn leven geweest maar wel een hele mooie.

Alvorens ik in 1969 tot overname van de pachtovereenkomst van de boerderij overging, wilde de eigenaar toch wel even kennis maken met Noor. Dit was min of meer een soort van keuring tot geschiktheid tot boerin. Gelukkig maakte Noor een goede indruk op hem. We kwamen bij wijze van spreken jubelend terug met de auto, want het was toch een spannend moment.

Wat zou u ooit nog willen doen in uw leven?

We gaan op 7 juli naar Noorwegen, iets waar ik mij erg op kan verheugen. Scandinavië heeft ons altijd getrokken, mede door het overweldigende natuurschoon. Tot dusver is het er nooit van gekomen om die kant op te gaan. Wel hebben we in het verleden genoten van diverse skivakanties. Hier kijk ik ook met heel veel plezier op terug. Noor houdt niet zo van hoge snelheden maar zij kon zich prima vermaken met het langlaufen.

Waar heeft u spijt van gehad in uw leven?

Ach, spijt is een groot woord. Soms denk ik wel eens, had ik maar wat meer tijd en aandacht aan mijn gezin geschonken. Toen we 30 jaar getrouwd waren, zijn we met het hele gezin naar Tsjechië geweest. Hier kijk ik met veel voldoening op terug. Misschien hadden we dergelijke uitstapjes vaker moeten doen. In de loop der jaren leer je dat ‘het waark er wel blieft.’ Dat besef was er vroeger wat minder en er moest natuurlijk brood op de plank komen, het geld groeide mij niet op de rug. ‘Maar ik heb mijn best gedaan en niet stil gezeten.’

En je hebt ook niet alles in eigen hand natuurlijk. Begin jaren ’80 vond ik het bosplan een ramp maar voor hetzelfde geld hadden we nu bebouwing tot aan het erf gehad, daar waren ook plannen voor. Nu kan ik stellen dat we op een fantastische plek wonen, vlak tegen het Middelstumer bos aan. En vroeger had ik zoiets van: “De tuin moet ook nog gebeuren!” Maar nu geniet ik er alle dagen van…

Wat zou u uw leven voor een cijfer willen geven?

‘Niets is volmaakt en er blijft altijd wat te wensen over!’ Maar ik heb niets te klagen. Ik denk dat een 8,5 wel passend is…

Wilt u verder nog iets kwijt?

Bert, je hebt met een tevreden en gelukkig mens gepraat. Misschien heb ik in de loop der jaren geleerd om te relativeren. In 2000 werd er bij mij prostaatkanker geconstateerd. Deze ziekte stak in 2005 opnieuw de kop op met vele bestralingen tot gevolg. Gelukkig ben ik er goed doorheen gekomen. Ik mag nog graag fysiek bezig zijn en kom mezelf tijdens het duurwerk wel eens tegen. Maar dat vind ik alleen maar lekker. Ik heb al doende geleerd dat gezondheid een groot goed is. En dat stemt mij tot tevredenheid.

Ik kan hier ook uren aan het water zitten en niets doen. Alleen maar luisteren naar de vogels en genieten van de natuur. Dat advies geef ik ook wel eens aan mensen die zichzelf voorbij lopen. Neem af en toe eens rust en geniet van de mooie dingen om je heen…

(Foto’s o.a. afkomstig van Facebookpagina van Noor, Annemiek en Jasper Gast)

 

Bert Koster
Middelstum
info@bert-koster.nl
bertkoster1@gmail.com
www.bert-koster.nl
06-51715098
0595-552405
KvK nummer: 57250278
BTW nummer: NL001445322B69