Ids en Emma, kunnen jullie jezelf in het kort even voorstellen?
‘Zal ik maar beginnen, ik heb je immers ook uitgenodigd. Ids Toxopeus is de naam, 55 jaar en geboren en getogen in Stedum. Ik heb de nodige omzwervingen door heel Nederland gemaakt maar woon tegenwoordig in het Friese Nijeberkoop. Maar met een partner die in Uithuizen woont, is de lokroep naar het Groninger land groot. Ik werk in de zomerperiode voornamelijk voor Cruydt-Hoeck Wildeplantenzaden & Bloemenweidemengsels waarvan Jasper Helmantel, de zoon van kunstschilder Henk, de eigenaar is. In de winterperiode wordt mijn werktijd opgeslokt door het project Meer Bomen Nu.
‘En ik ben Emma Koers, bijna 30 jaar, getrouwd met Jeroen de Rooy en we zijn de trotse ouders van dochter Elisa (6 jaar) en zoon Ivar (3). Ik ben van oorsprong een Friezin, heb ook in Drenthe gewoond maar we hebben onlangs de woning van mijn schoonouders op Boerdam in Middelstum gekocht. Het verhaal is te ingewikkeld om helemaal uit de doeken te doen maar sinds oktober wonen we in een wisselwoning aan de Oostrand in Middelstum. Jeroen en ik hebben een eigen bedrijf in kussenvullingen en daarnaast zijn we de eigenaars van een voedselbos. Sinds eind 2024 ben ik klimaatburgemeester van de gemeente Eemsdelta.
Ids, kun je iets meer vertellen over het het project Meer Bomen Nu?
Ik pacht al langere tijd een stuk bos van 4 hectare in de buurt van waar ik woon en daardoor ben ik in contact gekomen van Meer Bomen Nu. Deze organisatie is in de winterperiode 2019/2020 opgericht en het achterliggende idee sprak mij zo aan dat ik er eerst vrijwilliger was en daar nu sinds 2023 een betaalde functie heb waar ik het vooral in de winterperiode druk mee heb. Meer Bomen Nu wordt ondersteund door de provincie en de gemeente Westerkwartier en is onderdeel van Urgenda dat zich bezighoudt met meerdere klimaatprojecten.
Sinds eind 2023 ben jij de regiocoördinator van dit project in de provincie Groningen?
Klopt, en in die hoedanigheid probeer ik zoveel mogelijk verbindingen in onze provincie te leggen. Bijvoorbeeld met diverse gemeenten en de plaatselijke dorpsbelangen maar ook onder andere met Stichting Groninger Kerken, het Groninger Landschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Landschapsbeheer.
Het doel is om zoveel mogelijk jonge bomen te planten op meerdere plekken in onze provincie. Het gaat onder andere om een ander soort van beheer waardoor jonge boompjes die bijvoorbeeld in de bermen groeien niet platgemaaid worden maar verplaatst naar particulieren en verzamelplekken (= een bomenhub) waar we drie keer per seizoen uitdeeldagen organiseren. De komende uitdeeldagen zijn 1 februari en 1 maart. Dat bomen heel belangrijk zijn voor bijvoorbeeld de vergroening en verkoeling, maar ook voor de opname van CO2 uit de lucht, hoef ik waarschijnlijk niet uit te leggen.
Maar dat ook in Nederland de temperatuur met rassé schreden omhoog gaat, meerdere graden tot 2030 volgens de modellen, is wellicht minder bekend. Vandaar de naam Urgenda waar Meer Bomen Nu een onderdeel van is want het gaat om een urgent probleem. De afgelopen twee seizoen hebben we jaarlijks 25.000 jonge boompjes ‘verpoot’ en mijn doelstelling is om dat in 2030 minimaal verdubbeld te hebben in onze provincie. Tegen die tijd heb je het dan voor heel Nederland over miljoenen bomen.
Marieke Visser is coördinator voor dit project in de gemeente Het Hogeland en mede door haar inzet is er in Breede een nieuwe bomenhub, waarbij verschillende bomen en struiken van verschillende oogstdagen en locaties bij elkaar gebracht worden, tot stand gekomen. Daar worden binnenkort ook zo’n 1.000 blauwe bessenstruiken uitgedeeld. Ook weer zo’n bijzonder project.
Ben je altijd al een natuur-/bomenliefhebber geweest?
Ik ben in Stedum op een boerderij aan de Lellensterweg opgegroeid. Ik heb er over nagedacht om boer te worden en ben me later gaan verdiepen in bijvoorbeeld het hoveniersvak. De interesse in de natuur is er dus altijd wel geweest maar het grootste gedeelte van mijn werkzame leven heb ik in de levensmiddelenindustrie doorgebracht. Maar op den duur ga je je steeds meer afvragen waar nu daadwerkelijk je hart ligt.
Bomen hebben mij altijd geïntegreerd. Oude bomen hebben zoveel meegemaakt, zoveel stormen doorstaan en zoveel zien gebeuren, dat vind ik heel bijzonder. Vandaar dat ik ook pachter van een stuk bos ben geworden en vanuit die passie ben ik nu dus regiocoördinator voor Meer Bomen Nu.
Eén van de projecten van Meer Bomen Nu is Voedselbos Sabearelan Emma?
Bij het huis van mijn schoonouders behoort ook een stuk grond van een dikke hectare gelegen op Boerdam tegenover het vroegere café Tuitman en vlak naast de Tonnis Musschenga Brug. Een prachtige zichtlocatie waar jarenlang niets mee gedaan is. Wat mij betreft de perfecte plek voor een voedselbos, een project waar ik ook al over nagedacht heb toen we nog in Drenthe woonden. Inmiddels zijn eind vorig jaar de eerste 700 bomen geplant.
Waar staat Sabearelan voor en hoe gaat het met de voortgang?
Het woord valt niet perfect door te vertalen maar je moet denken aan een vorm van spel, een manier om je wereld te betoveren. En dat klopt ook wel want het streven is er om een paradijselijke plek te creëren. Een plek vol met elzen, wilgen, berken en essen maar bijvoorbeeld ook Friese en Groningse fruitbomen en eetbare planten en bollen in de grond. Dit maakt het een voedselbos voor mens en dier.
Het paradijselijke zit hem bijvoorbeeld ook in een speelplaats voor kinderen die er komt en er zijn plannen voor een kikkerpoel. Door al deze invloeden kan de natuur er op veel verschillende manieren beleefd worden. Doordat de grond een agrarische bestemming heeft, mogen deze plannen ook daadwerkelijk gerealiseerd worden. We zitten bijvoorbeeld ook te denken aan een Finse Kota om te verhuren. Voor al die plannen hebben we gelukkig tot dusver alleen maar positieve reacties mogen ontvangen.
Hoe ben jij bij dit project betrokken geraakt?
In Huizinge was eind vorig jaar een oogstdag georganiseerd door Meer Bomen Nu waar je bomen op kon halen. Mijn man en een vriendin van mij zijn die kant opgegaan omdat ik zelf andere beslommeringen had. We konden in Huizinge op dat moment zo’n honderd bomen meekrijgen maar toen Ids aan het eind van de dag nog bomen over had, heeft hij die persoonlijk bij ons langs gebracht en zodoende raakten we met elkaar in contact. Al met al ging het om maar liefst 261 stuks plantgoed! Eerder had ik reeds bij de provincie een subsidie aangevraagd voor het creëren van een windsingel. Hoe mooi is het dan dat je zoveel bomen gratis kunt krijgen.
Ids: ‘En voor ons is Voedselbos Sabearelan natuurlijk een heel mooi project omdat het nog in de kinderschoenen staat. Zo kunnen wij de ontwikkeling van dichtbij op een mooie manier volgen en snijdt het mes door dit samenwerkingsverband aan twee kanten.’
En hoe ben je eigenlijk klimaatburgemeester van de gemeente Eemsdelta geworden Emma?
Dat is op zich een bijzonder verhaal want je zou verwachten dat dit via de gemeente zelf zou gaan maar dat is niet gebeurd. Ik zag namelijk een oproep vanuit de landelijke organisatie van klimaatburgemeesters om je aan te melden voor deze functie in onze gemeente. Daar heb ik eerst over na moeten denken omdat ik met genoeg andere dingen bezig ben natuurlijk zoals het gezin met jonge kinderen, een eigen bedrijf en nog wat andere projecten. Maar toen ik de oproep nog een keer langs zag komen, besloot ik te reageren.
Ik heb vorig jaar oktober contact opgenomen met de organisatie waardoor ik een maand later al klimaatburgemeester van de gemeente Eemsdelta ben geworden. Hoewel dit dus niet vanuit de gemeente geïnitieerd is, zijn ze wel degelijk enthousiast en ik heb hierover inmiddels een gesprek met ze gehad.
Wat zijn de taken van een klimaatburgemeester?
Mensen enthousiasmeren, bewustwording creëren maar ook bijzondere projecten onder de aandacht brengen. Zo richt ik mijzelf bijvoorbeeld op biobased bouwen. Bouwen op een duurzame manier inderdaad en daarbij gebruik maken van natuurlijke materialen zoals hout, stro, hennep en vlas. Wat heel veel mensen bijvoorbeeld niet weten is dat dit een veel gezondere manier van wonen is. We willen zelf op termijn ook graag zo’n huis bouwen op Boerdam.
In de buurt zijn deze maand/maanden tal van acties om miljoenen bomen een nieuwe plek te geven?
Op de website hebben we het inderdaad over miljoenen bomen maar dat geldt natuurlijk voor heel Nederland in de komende jaren. Maar sowieso spreidt dit initiatief zich steeds verder over Nederland uit en ook de ons omringende landen worden steeds enthousiaster.
Door zoveel mogelijk gemeenten en de plaatselijke Stichting Dorpsbelangen aan te schrijven, hoop ik het aantal te verstrekken gratis jonge boompjes, die 1 a 2 jaar oud zijn, te kunnen verdubbelen. Die boompjes krijgen wij voornamelijk uit eigen omgeving en deze zijn bijvoorbeeld afkomstig van bedrijven, uit bestaande bossen en bermen. Landgoed De Camping van Drewes Wildeman is bijvoorbeeld zo’n plek waar geoogst kan worden in de singel, geplant wordt (meer bijzondere soorten) en waar een bomenhub is om de jonge boompjes tijdens de uitdeeldagen gratis weg te geven.
Als ik jullie vraag naar de hoogte- en dieptepunten van Meer Bomen Nu, wat is dan het antwoord?
Een hoogtepunt is toch zeker het project in Breede. Zo was er niets en drie dagen later is er met vereende krachten door de gemeente Hogeland een tijdelijke bomenhub gecreeerd door zand te storten, het vlak te maken en daar gleuven in aan te brengen waar de geoogste zaailingen tijdelijk opgeslagen worden tot de eerst volgende uitdeeldag. Bij dieptepunten zou je kunnen denken aan enige zware stormen die ons land vorig jaar getroffen hebben en de invloed hierop op ons bomenpark. Zo zorgde storm Darragh van begin december er bijvoorbeeld voor dat we enige evenementen hebben moeten afgelasten.
Hebben jullie nog leuke of bijzondere (natuur)anekdotes?
De datum 20 november 2024 zal vele jonge kinderen van de WIJland-school in Middelstum nog lang bijblijven want op die dag mochten zij bomen planten in het voedselbos Sabearelan. Dit om ze enthousiasmeren voor dit project. Maar uitgerekend op die dag kregen wij een dikke hagelbui over ons heen. Het werd dus sowieso een onvergetelijke dag.
Waar staan jullie met dit project over vijf jaar?
Ids: ‘We hopen dat tegen die tijd alle gemeenten in onze provincie zich hebben aangesloten bij het project Meer Bomen Nu en dat we ook de nodige Dorpsbelangenbesturen aan ons hebben weten te binden. Ik zou het project ook graag nog meer willen uitrollen in de provincie Drenthe.’
Emma: ‘Ik ben zeer benieuwd hoe Sabearelan er tegen die tijd uitziet. Het wordt vast een heel geur- en kleurrijk geheel vol met leven. Ook hoop ik dat veel scholen uit de omgeving mij weten te vinden voor allerlei educatieve doeleinden. En ik verheug mij op de vele oogstdagen die er zullen komen.
Willen jullie verder nog iets kwijt?
Neem gerust dit linkje op, wat een goed beeld geeft waar wij ons zoal mee bezighouden, inclusief het filmpje over de boomplantdag voor Wijland: https://meerbomen.nu/regios/groningen/?playlist=cd62baa&video=0af13cb. En graag brengen wij ook deze Instagrampagina’s onder de aandacht: https://www.instagram.com/voedselbos_sabearelan/ en https://www.instagram.com/meerbomen.nu/. Volg ons gerust!