(…) ‘Ik ga niet alles in twijfel trekken wat ik hoor en zie. Dan heb ik geen leven meer. Ik kies ervoor om sommige dingen gewoon aan te nemen.’ (…). Dat was een opmerking van iemand met wie ik recentelijk in alle rust van gedachten wisselde.
In tegenstelling tot mijn gespreksgenoot van hierboven benader ik, getriggerd door voorspellingen van een Fransman en gecombineerd met twee ‘wijsheden‘ die mij bij zijn gebleven, het gebeuren in de wereld met meer vraagtekens – zeker in het licht van de door mij zeer gewaardeerde staatsvorm: de democratie.
En hoewel het hieronder allemaal wat somber zou kunnen klinken. Ik geniet elke dag nog van de kleine en wonderschone dingen van het leven…
Nicht in Frage?
Iets gewoon aannemen… Begrijpelijk! Gewoon geen zin, of te druk, of zelfs een latente weerstand om – vanwege uiteenlopende redenen – de eigen gedachtewereld ín de kop óp de kop te zetten. Hartstikke legitiem. Er gebeurt vaak al genoeg ‘shit’ in de eigen persoonlijke leefwereld; zaken die de energie en de lust om een onderzoekende houding te hebben naar die buitenwereld danig verminderden. Of de interesse ontbreekt gewoonweg. Dat kan ook. Daarbij, die buitenwereld, dat systeem waarin wij nu zitten en acteren, lijkt velen van ons nog steeds naar genoegen te (be)dienen. Waarom zou je de systemen waarin je wordt geleefd ‘in Frage stellen?’.
De Tocqueville
De neiging van mij, als opgeleid historicus, om een voortdurend met een onderzoekende blik waarheden van werkelijkheid te onderscheiden op onder meer politiek-, economisch- en gezondheidsvlak, werd mede geactiveerd door de Franse historicus, socioloog en staatsman Alexis De Tocqueville (1805 – 1859). Twee eeuwen geleden al kwam hij met de voorspelling dat het toen net opgetuigde democratisch politieke systeem ook een donkere kant zou kunnen krijgen.
Hij zag de kans dat – wanneer we niet oplettend zijn als burgers – de democratie zou kunnen ontaarden in een dictatuur. De Tocqueville voorzag een situatie waarin er langzamerhand een burgerbevolking zou ontstaan van ’in alle opzichten gelijke mensen die rusteloos onbeduidende en onbeduidende genoegens najagen; die zich in zichzelf terugtrekken en alleen gericht zijn op hun naasten en een handvol kennissen, zich van het bestaan van andere mensen nauwelijks bewust: het ontstaan van de burger die nog slechts op zichzelf en voor zichzelf wil leven.
De Tocqueville ziet een massa opdoemen van los van elkaar staande burgers waarboven zich een paternalistische overheid verheft die zegt over het wel en wee van burgers te willen waken; een overheid die in alles voorziet en alles regelt, maar die burgers ondertussen in een staat van onmondigheid houdt. Een overheid die burgers een veilig en welverzorgd bestaan garandeert, maar wel eist dat zij, als overheid, degene is die uitmaakt wat goed is voor burgers is. Op deze manier zullen steeds minder burgers gebruik willen en kunnen maken van hun eigen oordeelskracht en de individuele wilskracht zal zich op een steeds beperkter terrein laten terugdringen.
Dit is in het kort het idee van De Tocqueville over hoe een slecht onderhouden democratie zichzelf op kan heffen. De Tocqueville ’s stelde daarom maatregelen voor om te voorkomen dat er uit de democratie een regeringsvorm zou ontstaan waarbij één persoon of een kleine groep het voor het zeggen zou krijgen. Het verenigen van burgers, daadwerkelijke persvrijheid en een werkelijk onafhankelijke rechtspraak zijn volgens hem noodzakelijk om een te grote staatsmacht te voorkomen.
De Tocqueville voorspelde verder dat die vrijheidsbeperkende overheid een web zal creëren van ingewikkelde, gedetailleerde, eenvormige en voor iedereen geldende overheidsbesluiten, waardoor zelfs de meest originele en wilskrachtige denkers zullen worden gemarginaliseerd. Deze overheid zal burgers tot niets dwingen, maar zij zal zoveel belemmeringen opleggen aan persoonlijke activiteiten, dat uiteindelijk elk initiatief om het anders te willen wordt uitdooft.
Zo kan de overheid, zonder meteen als tiran op te treden, burgers monddood en willoos maken. Burgers zullen verworden tot angstige en vlijtige schapen, met de overheid als ‘zorgzame’ herder. Dit komt in mijn visie neer op een vorm van ‘slavernij-in slow-motion’ die volgens De Tocqueville tot stand komt in de schaduw van een slecht onderhouden volkssoevereiniteit.
Slavernij-in-slow-motion
In mijn beleving lijken we heden ten dage op weg naar een vorm van slavernij-in slow-motion; van burgerzijde en van overheidszijde. Alle ingrediënten zijn aanwezig: materialisme viert hoogtij, als burger zakken we steeds verfijnder weg in onze eigen bubbel en trekken we onszelf terug achter ons mobieltje of pc; de staat controleert ons steeds intensiever en gedetailleerder (we mogen niets meer van elkaar weten onder het mom van privacy, maar de staat weet wel alles over ons…).
En de staat legt ons steeds dwingender steeds meer – niet democratisch tot stand gekomen – regels op. Dit soort bewegingen, samen met de media die onvoldoende licht laten schijnen over de macht van de overheid (ten opzichte van haar burgers) en ons liever ‘brood en spelen’ voorschotelen, maakt ons – vaak ongemerkt, zo lijkt het – weerloos.
Twee dingen…
Naast de opdoemende ‘donkere zijde’ van De Tocqueville’s democratie zijn mij twee indringende ‘wijsheden’ bijgebleven uit mijn studietijd (RUG, Geschiedenis). Ook zij hebben impact op mijn denken over de mens en de maatschappij.
De eerste wijsheid luidt: ‘De mens heeft slechts twee meesters in de wereld. Hun namen zijn Pijn en Angst.’
De tweede wijsheid luidt: ‘Wanneer je mensen gedurende een maand of twee bombardeert met angstboodschappen, dan zijn de meesten van hen compleet gebrainwashed en geloven ze de fake berichtgeving totaal. In die mate zelfs, dat wanneer deze mensen het juiste verhaal helder krijgen uitgelegd, zij blijven geloven in het fake verhaal.’
Ik zie deze ‘wijsheden’ in de praktijk gebracht via het corona-, klimaat- en (kern)oorlogsverhaal. Combineer dit met de gedachten van De Tocqueville dan begrijp je wellicht mijn bezorgdheid én begrijp je de bril waardoor ik veel van wat momenteel plaatsvindt, of dreigt plaats te gaan vinden, in onze wereld zie. En daarmee moeilijk meer kan ont-zien.
Bril op
Met deze bagage bekijk ik kritisch en onderzoekend naar wat er nu gebeurt in de wereld. Ik heb de bril die de overheid mij steeds weer wil geven (vaak via de media) niet op. En als ik hem zo nu en dan wel even opzet, dan zie ik een hoop absurditeiten voorbij trekken. De – niet alleen door mij geconstateerde – uitholling van de democratie is mij een doorn in het oog.
Collectivisme
Door de macht als volk steeds meer bij een enkeling of een kleine groep te leggen betekent dat het einde van individuele vrijheden en individuele rechten. Een situatie die heel rap kan leiden tot een soort collectivisme, waarbij het belang van de gemeenschap (lees; feitelijk de machthebbers) boven het belang van de burger als individu wordt gesteld. Dit hebben we gezien binnen het socialisme, binnen het communisme en bij het fascisme. Dus zowel op ‘links’ als op ‘rechts’!
Collectivistische trends
Er zijn vandaag de dag verschillende trends en ontwikkelingen te herkennen die het collectivisme, en daarmee de eerder genoemde slavernij-in slow-motion, bevorderen. Hieronder enkele voorbeelden die in het oog springen en relevant zijn:
Central Bank Digital Currencies (CDBC): Het overstappen van fysiek geld naar door centrale banken uitgegeven digitaal geld. De CBDC centraliseert de controle over het monetaire systeem en financiële transacties, waardoor overheden en centrale banken een enorme invloed krijgen op het (economische) gedrag van individuen.
Internationale organisaties en supranationaal bestuur: Nationale leiders werken samen binnen organisaties zoals de EU, VN, IMF, en WEF. Besluitvorming verschuift van nationale parlementen naar internationale instellingen, wat leidt tot een afname van de nationale soevereiniteit en democratische controle.
Woke-beweging streeft naar gelijkheid en rechtvaardigheid voor gemarginaliseerde groepen: Weerstand van de werkelijk dominante en daarmee grootste groep kan leiden tot discriminatie en gelijkschakeling van deze eens dominant gemaakte (!) marginale groepen. Woke bewerkstellig uiteindelijk het tegenovergestelde van waar zij voor staat.
Milieu- en klimaatbeleid: Initiatieven om klimaatverandering tegen te gaan, zoals het Akkoord van Parijs. Globale afspraken en nationale implementaties vereisen collectieve actie en zullen individuele vrijheden en economische activiteiten beperken ten gunste van doelstellingen die de staat heeft.
Gezondheidszorg en pandemiebeheer: Beleidsmaatregelen om virussen en pandemieën te beheersen, zoals lockdowns, vaccinatiecampagnes en mondkapjesplicht. De bevolking wordt collectief aangesproken en behandeld, vaak zonder geïnformeerde toestemming, vaak zonder rekening te houden met individuele verschillen en voorkeuren.
Technologische toezicht en privacy: Toenemende toezicht door overheden en bedrijven via technologieën zoals gezichtsherkenning, sociale mediaplatforms en internetmonitoring. Het verzamelen en gebruiken van data voor collectieve veiligheids- en marketingdoeleinden beperken individuele privacy en autonomie.
Globalisering en economische integratie: De groeiende integratie van wereldeconomieën door handel, investeringen en migratie. Nationale economieën worden steeds meer afhankelijk van elkaar gemaakt en besluiten worden genomen op basis van globaal (business) belang in plaats van nationale of lokale behoeften.
Onderwijs en curriculum standaarden: Gemeenschappelijke onderwijsstandaarden en curricula die nationaal of internationaal worden vastgesteld. Uniforme onderwijsstandaarden beperken de diversiteit en autonomie van lokale en regionale onderwijssystemen.
Basisinkomen en sociaal vangnet: voorstellen voor universeel basisinkomen en uitgebreide sociale zekerheidsstelsels. Herverdeling van welvaart om iedereen een basisniveau van inkomen en welzijn te garanderen stelt collectieve verantwoordelijkheid (lees: wens van machthebbers) boven individuele inspanning.
Deze bewegingen en trends laten zien hoe verschillende aspecten van het moderne leven steeds meer onder invloed komen van collectieve besluiten en regelgeving, vaak met het overheidsverhaal om daarmee ‘bredere maatschappelijke voordelen’ te realiseren. Deze collectieve besluiten en regelgeving kunnen (en ‘zullen’ is mijn inschatting) echter rap worden omgevormd tot instrumenten die machthebbers aanwenden om individuele vrijheden en belangen van burgers te beperken of deze zelfs geheel af te nemen. Dit gebeurt niet om daarmee de mensheid, het milieu, of de planeet te redden, maar om de eigen macht ten opzichte van de macht van de burgers te vergroten.
Twijfel!
‘Ga niet alles in twijfel trekken wat je hoort en ziet. Dan heb je geen leven meer’…
Oké… Maar laat je wel steeds van meerdere kanten informeren en sta in woord en daad voor daadwerkelijke democratie; de staatsvorm waar het volk de hoogste macht heeft en waar het volk de grootste invloed uit moet kunnen oefenen op het beleid van de overheid. Acteer ook in het belang van de generaties na ons, zodat ook zij met hun eigen vrije wil in vrijheid kunnen leven; natuurlijk rekening houdend met elkaar en met ‘moeder natuur’. Neem niet alles zo maar aan.
Twijfel is een groot goed
Groet,
Derwin