Mannen, kunnen jullie jezelf in het kort even voorstellen?
‘Zal ik als aanstichter van dit gebeuren maar beginnen? Henk Medema is de naam, noteer maar Henmed voor dit verhaal om ons uit elkaar te halen. Ik ben 64 jaar, getrouwd met Gretha en ik heb mijn hele leven in Middelstum gewoond. Inmiddels ben ik met prepensioen en ik heb een administratieve achtergrond. Na de MEAO ben ik eerst op kantoor terecht gekomen bij de voormalige steenfabriek op Boerdam. Later werd ik (sport)ambtenaar en (nog later) dorpencoördinator van de zeventien kernen. Eerst bij de gemeente Middelstum en later bij de gemeente Loppersum. Ik mag graag zelf sporten en naar sport kijken. Vroeger voetbalde ik bij de VV Middelstum (waar ik nu nog als vrijwilliger actief ben), tegenwoordig fiets en wandel ik veel. Dat laatste doe ik vaak met onze twee jonge honden, Jip en Janneke.’
Henk Hoeksema vervolgt: ‘Mijn verhaal vertoont veel overeenkomsten met die van Henmed. Ik ben een jaar jonger maar heb ook mijn hele leven in Middelstum gewoond en geniet sinds 1-1-2022 van mijn prepensioen. Na de MAVO ben ik naar de MEAO gegaan om vervolgens administrateur te worden. Ik heb lang bij de Bondsspaarbank gewerkt en mijn laatste zestien werkjaren bracht ik bij Staalbouw Smid in Hoogkerk door. Ook ik heb een voetbal- en vrijwilligersachtergrond bij de VV Middelstum maar een kapotte knie maakte na 46 jaar een eind aan mijn voetbalcarrière. Tegenwoordig fiets ik veel. Ik ben getrouwd met Lineke, vader van drie kinderen en opa van twee kleinkinderen.’
Voor het historisch perspectief moet ik bij jou zijn HenMed?
Ik kan je hierover wel het een en ander vertellen. Dit bijzonder project vindt zijn oorsprong in 1944. Want op 25 april van dat jaar werd de onderluitenant van de Staatspolitie Keijer, die nauwe banden met de Sicherheidsdienst (SD) onderhield, geliquideerd op het station in Bedum. De SD sloeg keihard terug. Zes mensen werden zonder vorm van protest doodgeschoten en honderdvijftig jonge mannen uit de oude gemeenten Bedum, Middelstum en Winsum werden gevangen genomen en naar een concentratiekamp in Amersfoort gebracht. Waaronder 31 mannen uit Middelstum die eerst in Café van Lakum werden samengebracht.
Drie maanden later werden ze op transport gezet naar een plek vlakbij Leipzig. Honger, vermoeidheid, bombardementen en mishandeling eisten hun tol en velen keerden niet terug. Van de groep uit Middelstum zijn vier mannen overleden. Eén van die Middelstumers die afgevoerd is, was mijn vader. Hij is in Böhlen tewerkgesteld en bivakkeerde daar onder zeer slechte omstandigheden in een van de vele barakken. Een van zijn taken was het opruimen van de puinhopen, afkomstig van de talrijke bombardementen. Toen in 1945 de oorlog was afgelopen zijn ze met zijn vijven op oude fietsen naar Middelstum terug gereden. Fietsen met, bij wijze van, vierkante wielen dus dat was geen pretje. Volgens mij hebben ze zo’n drie tot vier weken over de tocht gedaan.
Dat leidde dik twee jaar geleden tot een lumineus idee voor een fietstocht?
Mijn vader praatte aanvankelijk nooit over deze barre periode in zijn leven. Dat veranderde eind jaren tachtig. Met als gevolg dat Gretha en ik samen met mijn ouders, een jaar voordat de Berlijnse muur viel, vier dagen lang in dat gebied hebben rondgereden. We hebben daar ook het Nederlandse monument bezocht. Mijn vader was er na de oorlog niet weer geweest dus dit was best wel een bijzondere trip voor ons allen.
In 2019 organiseerde ik met enige dorpsgenoten in het Asingapark Kleintje Woodstock. Dat smaakte naar meer en toen ontstond het idee om deze bijzondere fietstocht nogmaals te maken. Er waren direct al enige mensen enthousiast om mee te fietsen.
Maar helaas, deze plannen moesten eerst de ijskast in?
Gretha en ik zijn in 2019 nogmaals die kant op gegaan en we kwamen er toen achter dat het monument verplaatst was. Begin 2020 waren we als fietsgroep al met onze trainingen begonnen. 2020 was ook het jaar dat het 75 jaar geleden was, dat Nederland bevrijd werd. Een jaar vol symboliek dus. Maar toen was daar in maart dus de wereldwijde corona-uitbraak en ging Nederland in een lockdown.
Een jaar later wilden we het nogmaals proberen maar opnieuw zette het coronagebeuren een streep door onze plannen. ‘Dat wordt niets meer’, dacht ik. Maar alleen al voor onze (kleding)sponsoren konden we het niet maken om het evenement definitief te annuleren. Nu lijkt alles een stuk rustiger te zijn en sinds het begin van dit jaar zijn we weer intensief begonnen met de trainingen.
Hoe ben jij bij dit bijzondere project betrokken geraakt Henk?
Je hebt eerder al opgemerkt dat Henmed en ik de nodige raakvlakken hebben. Zo waren wij in het verleden beiden actief bij het helaas ter ziele gegane wielerclubje ‘De Deurtrappers’. Aan het wielrennen, beleefden we beiden veel plezier en qua tempo gingen we mooi gelijk op. Op Kleintje Woodstock raakten we dus met elkaar in gesprek en ik had wel weer zin in een mooie wieleruitdaging.
Kun je de rest van de teamgenoten aan ons voorstellen?
Dat doe ik natuurlijk graag. Henk Huitsing uit Bedum maakt het trio Henken compleet. Henmed zit met hem op spinnen dus ook hier zijn de lijntjes kort. De eveneens uit Bedum afkomstige Siep Brink is met zijn 72 jaar de oudste van het stel maar zeker niet de minst fitste. Deze man heeft al de nodige bijzondere fietsavonturen achter de rug en Henmed en Siep zijn neven.
Benjamin Pieter Jan van der Laan is 57 jaar en toen hij Henk in het Asingapark zo enthousiast over het project hoorde praten, raakte hij vanzelf enthousiast. De Berenloop-marathon op Terschelling was zijn laatste grote sportieve uitdaging dus hij was wel weer in voor wat nieuws.
En Henmed en Anne Huitsing waren tot voor kort collega’s bij de gemeente Loppersum en we zien in hem de ideale man voor de technische hand-en spandiensten. Hij is de mechaniker van het stel en de chauffeur van de volgwagen. En, niet te vergeten, Henmed zijn vrouw Gretha natuurlijk die de hele route inclusief overnachtingen e.d. heeft voorbereid en daarnaast de pr verzorgt.
Deze bijzondere trip is meer dan fietsen alleen toch?
Het is zeker niet alleen maar een pleziertochtje. In zes dagen tijd, trappen we bijna zeshonderd fietskilometers weg. Het heeft ook iets symbolisch want zeker in deze tijden blijkt maar weer dat leven in vrijheid niet iets vanzelfsprekend is. We zien het ook als een soort van eerbetoon en herinnering aan de mannen die destijds onder barre omstandigheden in een werkkamp zaten en na de oorlog maar moesten zien hoe ze terugkeerden.
De donderdag gebruiken we voor een bezoek aan het Friedensfahrt-Museum. In het Oostblok vond vroeger de Vredeskoers plaats, dit was de tegenhanger van de Tour de France. De tip kwam van Be Huizing die zelf de eerste dagen meegaat en geregeld heeft dat we in dit museum vlakbij Leipzig kunnen overnachten. We brengen op de vrijdag met zijn allen een bezoek aan het herdenkingsmonument en willen hier een krans leggen. Tevens maken we deze dag een toertocht door Leipzig en brengen een bezoek aan het herdenkingsmuseum aldaar. Zaterdag 30 april start dan onze fietstocht met een rit van dik honderd kilometer naar Quedlingburg.
Voor jou roept dit project ongetwijfeld extra emoties op Henmed?
Dat valt op zich wel mee. Misschien roept het bezoek aan het herdenkingsmonument nog wel wat extra emoties op maar het mooiste vind ik dat we de mannen die dit destijds geflikt hebben nog een soort van eerbetoon kunnen geven. Het is een gebeurtenis van lang geleden en gelukkig kon ik hier later met mijn vader over praten. Hoe al die andere mensen thuisgekomen zijn, weet ik eigenlijk niet. Ik heb wel verhalen gehoord over een stukje reizen met de trein maar daar weet ik het fijne niet van.
Inmiddels hebben zich de nodige sponsoren gemeld?
In 2019 hebben we in aanloop van 75 jaar Bevrijdingsdag al een subsidie gekregen van de gemeente Loppersum. En een clubje biljarters heeft vervolgens onder de noemer ‘Hokjen veur Leipzig’ ook een mooi bedrag ingezameld. Onze wielertenues bevat een vijftal bedrijfsnamen en weer een andere sponsor regelde speciale jassen voor ons team.
Daarnaast hebben we diverse sponsorbedragen van een kleine twintig ondernemers mogen ontvangen. Deze bedragen gebruiken we bijvoorbeeld voor de overnachtingen maar we willen ook een bedrag schenken aan een nog nader te bepalen lokaal doel. Niemand van ons wil er zelf beter van worden, dat staat buiten kijf.
En er zijn al heel wat trainingskilometers weggetrapt toch?
Zelf gaan we sinds begin dit jaar met zijn tweeën elke woensdagmiddag op pad maar als pensionado’s hebben we ook wat meer tijd. De vrijdagmiddagen staan ingepland voor gezamenlijke sessies met zijn vijven en medio april gaan we drie dagen achter elkaar 75 kilometer fietsen. Dan kan iedereen voor zichzelf bepalen hoe de vlag erbij hangt, haha…
Wat zijn de hoogte- en dieptepunten van dit unieke project tot dusver?
In Duitsland is het niet alleen maar vlak. Daar zullen we de hoogte- en dieptepunten vanzelf wel ontdekken.
Hebben jullie nog bijzondere fietsanekdotes?
Dat gebeurt vanzelf, als we met zijn vijven op pad gaan. Zo verloor Pieter Jan met een luide knal een zadelbout waardoor zijn zadel eraf schoot. Ter voorkoming dat hij zittend op een stukje stang zijn weg moest vervolgen, gingen we in Kloosterburen op zoek naar hulp. Gelukkig vonden we daar bij toeval een techneut en die bleek in vervlogen tijden wel eens tegen Middelstum gevoetbald te hebben voor de beker. Hij kende wel een aantal van ons van naam en zo werd het ondanks de pech toch nog een gezellig middagje.
Ook de lekke banden onderweg horen erbij. Siep had geluk dat hem dat vlakbij Tweewielerhuis Poort in Winsum overkwam. Daar wisten ze te melden dat het geen wonder was dat hem gebeurde want zijn achterband was ‘zo gaar als wat’. Henk Huitsing overkwam hetzelfde bij Noordpolderzijl maar toen tijdens een solorit. Gelukkig wilde zijn vrouw hem wel ophalen.
Deze bijzondere verhalen kennen ook een tragische keerzijde want Jan-Henk Hazekamp had vlak voor zijn overlijden nog tegen ons gezegd dat we maar bij hem langs moesten komen voor allerlei reservematerialen. Daar is het helaas niet meer van gekomen.
Komt er nogmaals zo’n bijzondere trip?
We hebben het er al wel over gehad om volgend jaar een soort van reünietrip te organiseren naar bijvoorbeeld Limburg of de Holterberg. Wie weet waar dit allemaal nog toe leidt. Maar eerst moeten we deze trip maar eens goed zien te verteren.
Willen jullie verder nog iets kwijt?
We vertrekken dus op donderdag 28 april vanuit Middelstum in twee auto’s naar Leipzig. Zaterdag 30 april start het fietsgedeelte en op donderdag 5 mei keren we rond 15.30 uur terug in Middelstum. Het is jammer dat het geen nationale feestdag betreft en die dag dus een normale werkdag is.
Wel worden we opgewacht door de leerlingen van de verschillende basisscholen met versierde fietsen en maken we met fakkels een ronde door het dorp. Aan de Burchtstraat, bij het voormalig Café van Lakum, wordt vervolgens een plaquette onthuld. En misschien zijn er aansluitend nog wel andere activiteiten. En dat allemaal dankzij Stichting Organisatie Oranjeactiviteiten Middelstum. Maar dat valt allemaal te volgen via dit linkje: https://www.facebook.com/Fietsen-voor-Vrijheid-Leipzig-Middelstum-101403041399125.