Eigenlijk moet je wel een beetje gek zijn om als grensrechter langs het voetbalveld te staan. Je bent regelmatig het pispaaltje van de tegenpartij en ook de waardering vanuit eigen gelederen laat wel eens te wensen over. Kort gezegd; je doet het niet snel goed.
Een recent voorbeeld is de uitzetting van Mario Diks uit “team Makkelie”. Grensrechter Diks was te laat bij de achterlijn om een geldig doelpunt van Christiano Ronaldo te constateren tijdens het WK-kwalificatieduel tussen Portugal en Servië, waardoor Ronaldo en de zijnen kostbare punten lieten liggen in aanloop naar het WK in Qatar. Deze grove blunder (zelfs de keeper van Portugal zag dat de bal over de doellijn was) kost Mario Diks wel het EK, dat straks in juni plaatsvindt.
Toch doe ik nog regelmatig de voetbalschoenen aan om het 1e elftal van Middelstum te ondersteunen als grensrechter. Niet als verplichting, maar omdat ik het gewoon leuk vind. Als ex-voetballer krijg je toch een beetje de sfeer in de kleedkamer weer mee en de perikelen rondom een wedstrijd, die het voetbal zo leuk maken. “Wel het de tas met shirts metnoomen?” “Hebben wie auto’s genog?”
Maar ook de bezoekjes aan sportparken in de regio maken zo’n zaterdagmiddag tot een gezellig uitje. Eerst even met deze en gene een praatje maken en om 14.00 uur zoek ik de kleedkamer op. Lekker rustig omkleden, want de spelers staan al op het veld. Dat omkleden gaat niet meer zo vlot als 30 jaar geleden en het aantrekken van hulpstukken om het algeheel fysiek bij elkaar te houden is ook een erfenis uit de tijd, dat zelf voetballen nog wél lukte.
Maar 20 minuten later sta ik klaar om het praatje van de dienstdoende scheidsrechter aan te horen. Soms een duidelijke instructie van een jonge ambitieuze scheidsrechter, maar vaak een aaneenschakeling van clichés door uit huis gevluchte mannen, die hun stempel willen drukken op een amateurwedstrijd in de onderste regionen van het zaterdagvoetbal.
En om 14.30 mag je het veld op en na de toss zoek je je plek langs de zijlijn. Hoe staat de zon? Waar staat het publiek van de tegenstander? Twee vragen die een belangrijke rol spelen voor de rest van de middag. Vooral het in de zon kijken is voor een grensrechter erg vervelend. Met in de ene hand de vlag en de andere hand boven de ogen is je wendbaarheid toch enigszins beperkt. Tel daarbij op het fysieke ongemak en mijn leeftijd en de bewondering van de lezer groeit.
En dan heb je nog het publiek van de tegenpartij. Vaak mannen tussen de 45 en 70 jaar, die het voetbal lijken te hebben uitgevonden. Dat is aan de ene kant humorvol en leidt regelmatig tot leuke interactie, maar soms heb je ook lui, die iedere beslissing van de grensrechter menen te moeten bekritiseren. Dan wordt een middag toch al wat minder gezellig.
En ook de rol van de scheidsrechter beïnvloedt de middag. Voor de wedstrijd wordt nog gezegd, dat we als arbitrair trio de wedstrijd in goede banen moeten leiden en als team moeten optreden, maar op belangrijke momenten is de scheidsrechter de baas en op amateurniveau mag die dat ook graag laten blijken. Dan word je als 54-jarige even als sulletje weggezet. Zelfs als je zeker weet de juiste beslissing te hebben genomen. En valt dan ook nog de regen met bakken uit de hemel en geselt de wind je tanig lijf, dan moet je sterk in je schoenen staan om er niet heel vlot de brui aan te geven en het stokje door te geven.
Maar helaas is het voor een club geen zekerheid meer om een vaste grensrechter te hebben. In mijn tijd had de club echte coryfeeën naast de witgekalkte lijnen lopen. Wie herinnert zich nog Piet “Knien” Kruizinga? Gekleed in donkerblauw trainingspak met witte streep over de mouwen, de zwarte haren gestyled met Brylcreem en een slag in de rug van gepaste trots. Trots om vertegenwoordiger te mogen zijn van de VV Middelstum.
Piet verklapte ooit aan de stamtafel bij Tinus en Eeke in Westerwijtwerd zijn “geheim” van succesvol vlaggenist zijn. Met een man of tien hingen we aan zijn lippen om kennis te nemen van zijn succes. Piet was in die tijd trouwens een gerespecteerd grensrechter en nam zijn job ook erg serieus. Maar goed, Piet vertelde doodserieus de eerste paar ingooien steevast aan de tegenstander te laten, ook al was het duidelijk in het voordeel van Middelstum. “Den heb ik direct het vertrouwen van de scheidsrechter wonnen”, aldus de oud-schilder “en ken je loater ook een keer extra vlaggen veur boetenspul”.
Of deze tactiek heeft geholpen in de stand op de ranglijst, moet ik schuldig blijven, maar dat het 1e elftal een team was om rekening mee te houden in die tijd moge duidelijk zijn. Ook zijn opvolger Klaas Bonnema was een zekerheidje en erg gerespecteerd in de regio. Standvastig en met de nodige humor maakte Klaas zijn 90 minuten vol. Nooit was er discussie, nooit werd er gemopperd, al rolde de bal wel eens wat snel voor Klaas. Een speler van Mamio maakte daarover ooit zoveel misbaar en ging over de spreekwoordelijke grens. Dit koste hem een corrigerende tik met de vlag van Klaas en zonder morren werd de wedstrijd vervolgd.
In die tijd trouwens had niet alleen het 1e elftal een vaste grensrechter, maar ook het 2e elftal. En niet de eerste de beste, want halverwege de jaren ’80 was Mayko de Graaf de vaste grensrechter van het 2e en Mayko stond ook nooit ter discussie. Ondanks zijn fysieke beperking stond Mayko altijd op de goede positie en werd zijn rol langs de lijn door iedereen gewaardeerd. Niet alleen vanuit de eigen ploeg, maar ook de tegenstander en scheidsrechter zagen hem graag assisteren.
Eerlijkheid en standvastigheid waren duidelijk zijn kenmerken, al kan dat niet gezegd worden van alle clubgrensrechters. In mijn voetbalperiode had je o.a. bij Omlandia en De Heracliden grensrechters rondlopen, die het woord clubgrensrechter wel heel letterlijk namen. De opmerking: “Vlaggetjesdag hebben ze toch alloin in Zoltkamp?” schalde dan ook regelmatig over het sportpark.
Een historisch moment uit de grensrechterclubgeschiedenis mag niet onderbelicht blijven. Het moet ook ergens midden jaren ’80 zijn geweest. Henk Zijlstra was de grensrechter van dienst. Waarschijnlijk had Klaas Bonnema een verjaardag. Het betrof een wedstrijd in Grijpskerk en scheidsrechter Posthumus was als leidinggevende ingevlogen. Er gebeurde die middag van alles, maar een groot deel had niets met voetbal te maken. Tiemen en Pieter Jan van der Laan werden uit de wedstrijd geschopt en belandden beiden in het UMCG.
Toen scheidsrechter Posthumus voor het einde floot en de kruitdampen leken opgetrokken, gaf grensrechter Zijlstra de vlag waarschijnlijk iets te hardhandig terug, want met veel gevoel voor show en met de nodige geluiden zeeg Posthumus ter aarde en even leek het UMCG een derde patiënt uit Grijpskerk te moeten opnemen. Gelukkig liep dit met een sisser af en ook de tuchtcommissie van de KNVB heeft in mijn herinnering hier geen zaak van gemaakt.
Zo lang het lichaam meewerkt, zal ik voor de 1e selectie van VV Middelstum mijn steentje bijdragen. Als Kop van Jut langs de lijn, in weer en wind. Gehard door verbale uitspattingen van tegenstanders, gevoelig voor het mooie wat voetbal brengt. Mensen vragen mij wel eens, wat de vergoeding is voor een wedstrijdje vlaggen. Ik kijk hen dan heel onnozel aan en vertel, dat ik uit een tijdperk kom, dat je vrijwillig iets voor je club doet, heel vanzelfsprekend is en dat dit nog steeds mijn gedachtengoed is. Tegenwoordig lijkt het wel, dat alles wat je voor je club doet, financieel gecompenseerd moet worden. Een rare trend. Het heeft mij in ieder geval op dat gebied de afgelopen 35 jaar meer gekost dan opgeleverd en dat wil ik ook graag zo houden.