Kunt u zich heel kort even voorstellen?
Noteer gerust Ton van der Made hoewel mijn officiële naam langer is. Ik ben op 27 december 1959 geboren in Vlaardingen. Als oudste kind uit een ondernemersgezin dat uit zes personen bestond. Mijn vader had een dierenspeciaalzaak en deed ook aan de in- en export van dieren. Tot mijn 19e heb ik in Maassluis, Rijswijk en in Den Haag gewoond.
Op mijn 19e ben ik in het Drentse Nieuw-Weerdinge gaan wonen bij een kameraad van mij wiens ouders een natuurhistorisch museum in Dronten hadden. Nadat mijn moeder al vroeg overleed, wilde mijn vader de zaak aan mij overdoen maar daar had ik geen oren naar. Hij deed de zaak van de hand en ik was toe aan een andere omgeving. Daarna ben ik teruggekeerd naar Den Haag.
Maar het noorden, en vooral Groningen, bleef trekken. Mede ingegeven door de ontwikkelingen in het Lauwersmeergebied waar ik het nodige van meekreeg in de tijd dat ik in Drenthe verbleef. Jaarlijks ging ik wel twee a drie keer terug naar dit gebied om de nieuwe ontwikkelingen te volgen. Ik werkte in die tijd in de horeca en daar leerde ik Gonda kennen. Zij woonde destijds ook in Den Haag en werkte daar in de zorg. Haar roots liggen echter in Winsum.
Telkens als ik vanuit het Groningse terug reed naar Den Haag, kreeg ik een raar gevoel over mij. Alsof ik in de verkeerde plaats geboren was. Toen Gonda aangaf terug te willen naar Groningen, was mijn keuze snel gemaakt. We zijn in 1992 in Ulrum gaan wonen en vervolgens in 1995 in Leens. Eerst aan de Valge maar toen kregen we de kans om op de Wierde in Leens grond aan te kopen. We zijn hier in 2004 begonnen met de bouw van en verdere ontwikkeling van DoeZoo Leens. Een beslissing én levenswerk waar ik nooit spijt van heb gehad.
Wat is uw burgerlijke staat?
Na onze verhuizing in 1992 naar Ulrum zijn Gonda en ik in 1993 met elkaar getrouwd. Een jaar later werd Tim geboren. We hebben nog een huis in Anjum en daar woont hij nu. De bedoeling is dat we op termijn gaan ‘switchen’. Merel wordt volgende week 25 en woont in Den Bosch. Sil (19) en Youp (13) wonen nog thuis. We zijn dus de trotse ouders van drie zoons en een dochter.
Wat is uw voormalig beroep?
Ik ben tussen de dieren opgegroeid. Zo verwonderlijk was het dus niet dat ik dierenarts wilde worden en dan het liefst gericht op wilde dieren. Mijn vader vond dat onzin, ‘daar had ik de hersens niet voor’. Ik moest maar bij hem in de zaak komen werken. Vanaf mijn 8e, 9e hielp ik al mee in de zaak en toen mijn moeder op mijn 15e aan de gevolgen van kanker overleed was het zover. Ik zat in de 3e klas van de LTS maar moest deze opleiding onderbreken om in de zaak te gaan werken. Dit heb ik hem best wel eens kwalijk genomen.
En dus heb ik mijn vader zo’n drie jaar meegeholpen in de zaak. Daarnaast had ik als hobby het preparen van dode dieren. Toen mijn vader de zaak van de hand deed, ben ik naar Drenthe verhuisd. De droom om mensen mee te nemen en kennis te laten maken met mijn liefde voor de natuur en de dierenwereld bleef echter. Maar het heeft een tijdje geduurd voordat ik die stap kon maken. In de tussentijd heb ik de nodige baantjes gehad. Ik ben bakker geweest, heb in de groentewereld gezeten en daarna ging ik de horeca in.
In 1992 volgde dus een verhuizing naar Ulrum. Vlakbij het Lauwersmeergebied inderdaad, de plek waar ik zo aan verknocht ben. Het Exposécentrum dat er al zat, dreigde te stoppen maar in die tijd ontstonden de plannen voor Expo 2000. Een soort van voorlichtingscentrum over het ontstaan van dit gebied en de natuurontwikkelingen die er in al die jaren hebben plaatsgevonden, inclusief een restaurantgedeelte en een mooi aquarium. Ik ben hier vanaf het begin bij betrokken geweest en heb vanaf 1993 meegeholpen met de planvorming en de opbouw van het centrum dat in 1996 haar deuren opende.
We verhuisden in 1995 naar de Valge in Leens. Daar ben ik vanaf het begin heel voorzichtig begonnen met DoeZoo. Ik heb namelijk altijd al wel bijzondere diersoorten gehad, denk hierbij bijvoorbeeld aan spinnen en stinkdieren. In de loop der jaren breidde mijn dierenverzameling zich steeds verder uit. Ik begon met voorlichting geven en regelmatig kwamen er schoolklassen langs voor excursies. DoeZoo Leens werd steeds groter en daarbij ging Expo 2000 ook nog eens failliet.
Het aantal bezoekjes nam gestaag toe en de bezoekers kwamen van steeds verder weg. Ons onderkomen aan de Valge werd eigenlijk te klein en we zijn met de gemeente De Marne in gesprek gegaan wat ons in 2004 de mogelijkheid gaf om een stuk grond op de Wierde te kopen. We konden dit stuk grond ruilen met het grond van de eigenaren van camping De Marne die met deze camping wilden stoppen. Dit was het begin van DoeZoo Insektenwereld dat we in al die jaren er na helemaal vanaf nul hebben opgebouwd.
Dit met het achterliggende idee dat DoeZoo vanuit idealistisch oogpunt is ontstaan. Ik wilde mijn liefde en kennis voor de natuur graag met anderen delen en DoeZoo moest ook door kunnen gaan als ik er niet meer zou zijn. Vandaar dat we vanaf het begin hebben gekozen voor een Stichtingsvorm. Ik wilde graag een zorgaspect aan het bezoekerscentrum toevoegen en met Gonda haar zorgachtergrond konden we dit realiseren. En zo werden we de eerste zorgdierentuin van Nederland met volop ruimte voor dagbesteding. ‘Goed zijn voor al het leven en daar zorg voor dragen. Iedereen doet er toe. Beperkingen bestaan niet, mogelijkheden bieden wel!’ Eén van mijn belangrijkste motto’s en drijfveren voor de ontwikkeling van DoeZoo in de huidige vorm.
Door de stichtingvorm konden we gebruik maken van heel veel subsidies, zowel op Europees als op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau, maar we hebben uiteraard ook geld geleend van banken om dit park op te bouwen. Een proces dat in een kleine vijftien jaar vorm gekregen heeft en waarbij we in het begin dankbaar gebruik gemaakt hebben van de hulp van veertien langdurige werklozen waarvan twaalf door deze werkervaring een plek in het betaalde werkveld hebben gekregen. Bomen werden tot planken gezaagd en gebruikt voor de dakoverkapping. Het riet van het rieten dak is afkomstig uit het Lauwersmeergebied. Pas in 2016 hebben we ons eigen huis gebouwd en vorig jaar is ons voorlopig laatste project, het kascomplex, afgerond.
Dit alles heeft geleid tot een insectenwereld dat plaats biedt aan 5 fte’s, acht flexkrachten, twaalf mensen in de dagbesteding met hun drie begeleiders en daarbij maken we ook nog eens dankbaar gebruik van heel veel vrijwilligers. Een hele mooie mix van mensen dat zorgt voor een unieke sfeer waarbij iedereen gelijk is. Ruzies en onvertogen woorden worden niet getolereerd, we willen het zuiver houden. Daardoor kunnen we ook een plek bieden waar ongeveer vier keer per jaar zo’n vijftig tot zestig alleenstaanden uit de omgeving gezellig met elkaar kunnen eten.
Je wilt wat cijfertjes horen? Vorig jaar zijn hier zo’n 50 a 55.000 bezoekers geweest. We hebben 350 kinderfeestjes georganiseerd en mochten 150 schoolreisjes faciliteren. Voeg daarbij nog de nodige familiefeestjes. We onderhouden hier zo’n 800 dieren verdeeld over 200 diersoorten. In DoeZoo betreed je de wereld van de insecten. De grootste diergroep op aarde en toch zie je in verhouding weinig musea of dierparken die hier aandacht aan besteden. Bij ons krijgen deze dieren dus extra aandacht en ook de dieren die insecten eten kun je bij ons ontmoeten. Alles is ingericht vanuit het oogpunt van een kind. Als die het snappen dan volgen hun ouders vanzelf….
Hoe bevalt het gepensioneerd zijn?
Van een pensionering is in mijn geval gelukkig nog geen sprake. Maar ik ga de komende vijf jaar wel mijn best doen om mijzelf misbaar te maken. Helemaal afscheid nemen van DoeZoo is sowieso niet aan de orde. In het hoogseizoen zal ik graag mijn steentje blijven bijdragen. De overige maanden wil ik dan benutten om meer van de wereld te zien. En om mijn favoriete land Suriname nog beter te leren kennen. Ik wil mij tegen die tijd 100% inzetten voor het natuurbehoud in dat prachtige land. Een vriend van mij doet dat al.
Tegen die tijd gaan we in Anjum wonen, aan het rand van het Lauwersmeergebied waar we een klein arbeidershuisje gekocht hebben waar zoon Tim nu nog woont. Hij verhuist dan deze kant op om het bedrijf over te nemen. Ik krijg dan hopelijk meer tijd voor het preparen van dieren voor educatieve doeleinden en het koken, ook een passie van mij.
Wat zijn de hoogtepunten uit uw leven?
Dat ik Gonda heb mogen ontmoeten en de geboorte van de kinderen. Ook de tweede plek in de landelijke ANWB verkiezing leukste uitje van Nederland in 2015 vervult mij met trots. Voorheen was een dergelijke positie alleen weggelegd voor grotere bedrijven maar wij wisten ons hier toch maar mooi tussen te dringen.
En de dieptepunten?
Het grote gemis van ‘mijn broertje’ en vogelspotter Ewold Horn. Hij werd in 2012 tijdens een rondreis langs de Filippijnse eilanden, op zoek naar een bijzondere vogel, ontvoerd door een terreurgroep en werd vorig jaar tijdens een bevrijdingsactie doodgeschoten.
Hoewel ik hem in de jaren ervoor niet zo vaak meer zag, is hij toch een enorme inspiratiebron voor mij geweest en mede debet voor wat ik hier in Leens heb opgezet. En daar blijf ik hem altijd dankbaar voor. Verlies hoort bij het leven maar wanneer het op zo’n onrechtvaardige manier gebeurt…. Het zal altijd een litteken voor mij blijven.
Heeft u nog anekdotes en mooie verhalen?
Ik vermoed dat je inmiddels al heel veel input gekregen hebt.
Wat zou u ooit nog willen doen in uw leven?
Dan kom ik weer uit op het Surinameverhaal en het opzetten van natuurbeschermingsprogramma’s aldaar.
Waar heeft u spijt van gehad in uw leven?
Dat ik toen ik jong was niet wat meer voor mijzelf ben opgekomen zodat ik de opleiding had kunnen doen die ik voor ogen had.
Wat zou u uw leven voor een cijfer willen geven?
Mijn leven heeft ups en downs gekend, je mag wel een acht noteren.
Wilt u verder nog iets kwijt?
Ik zou het zo niet weten. Maar ik vind het mooi wanneer je nog wat linkverwijzingen in het verhaal opneemt. Ook de mogelijkheid om een dier te adopteren is er nog steeds. Meer informatie hierover is te vinden op www.doezoo.nl. We zijn ook via Facebook te volgen: https://www.facebook.com/DoeZooLeens/ . Kom gerust nog een keer langs om ons park in alle rust te bekijken…..