Pieter Berend en Margreet, kunnen jullie jezelf in het kort even voorstellen?
Pieter Berend: ‘Zal ik maar beginnen? Ik ben in 1962 geboren in Stedum waar ik een fijne jeugd doorlopen heb vol met gekkigheid en voetbal. Na de MAVO ben ik naar de MTS gegaan, richting werktuigbouw. Vervolgens heb ik achttien jaar gewerkt bij de Akzo in Delfzijl, voornamelijk als procesoperator. Na twaalf jaar in Loppersum te hebben gewoond, volgde in 2004 een radicale omslag. Ik werd boer in Stedum. Over het hoe en waarom straks meer. Momenteel heb ik de zorg over zo’n honderd koeien en veertig kalveren.’
Margreet: ‘Ik ben ook geboren in Stedum en wel in 1968 op De Heemen. Getrouwd met Pieter Berend dus en we zijn de trotse ouders van drie dochters van vijftien, achttien en negentien jaar oud. Ik wist vroeger zeker dat ik, hoewel boerendochter, geen boerin wilde worden en ging dus na de HAVO de HBO-V-opleiding doen. Via de wijkverpleging en de ouderenzorg kwam ik uiteindelijk in de jeugdzorg terecht. Iets waar nog steeds mijn grootste passie ligt en dus hier op de zorgboerderij ook mijn grootste focus.
Vroeger ooit gedacht dat jullie op De Heemen zouden gaan wonen?
Margreet: ‘Nee! Het is ook wel een proces van wikken en wegen geweest hoor. In Loppersum hadden we namelijk een oude bakkerij gekocht en helemaal opgeknapt. Echter toen we bijna klaar waren, ontstonden er hier op de boerderij onvoorziene familieomstandigheden. Het was uiteindelijk Pieter Berend die aangaf ‘boer worden lijkt mij wel wat toe, zullen we de overstap maken?’
‘En dat terwijl hij eigenlijk helemaal geen ochtendmens is. En ik had mij vroeger voorgenomen om geen boerin te worden. Daarbij had ik destijds de zorg over twee jonge kinderen met dochter drie op komst. Toch hadden we zoiets van, we hebben nu de kans en zullen ons anders altijd afvragen hoe het leven op de boerderij er uitgezien zou hebben. En dus hebben we de knoop doorgehakt, ondanks het feit dat de boeren het in die tijd heel moeilijk hadden. We hebben eerst zes jaar in een maatschap gezeten, in 2011 werd De Heemen definitief van ons.’
De boerderij bestaat eigenlijk uit twee onderdelen?
Nee, uit drie onderdelen. Want naast het boeren en de zorg is daar ook nog het onderdeel buurten. Het jaar 2011 was naast de koop van de boerderij ook het startpunt voor het opzetten van de zorg voor voornamelijk kinderen maar ook in beperktere mate voor volwassenen. Margreet: ‘Ik heb hiertoe een coachingstraject gevolgd. Ik had al wel in het hoofd hoe het moest worden maar de weg er naartoe in combinatie met de zorg voor de kinderen vereiste wel wat ondersteuning.’
Pieter Berend: ‘De Heemen zelf is kadastraal gevestigd op Bedumerweg nummer 41 en daar vindt dus hoofdzakelijk het boerenleven plaats. Het oude landarbeidershuisje op nummer 43 was al onderdeel van de maatschap en deze hebben we verbouwd tot het zorggedeelte, we noemen dit dan ook de zorgbuurderij. En daarachter bevindt zich nog de dorpstuin. Een tuin geschikt voor jong en oud en waar plek is voor groenten, fruit en bloemen. Onderhouden door de deelnemers van de zorgbuurderij maar ook door een tiental gezinnen afkomstig uit Stedum. Zo hebben we de gezelligheid mooi hierheen gehaald.’
Wat is er zoal te doen op De Heemen?
Van alles dus maar daar ben je al wel achtergekomen. Naast het boeren, zorgen en ontmoeten zijn daar ook nog de verhuur- en overnachtingsmogelijkheden hoewel de overnachtingsmogelijkheden op een heel laag pitje staan. Wel vindt hier elke vrijdagmorgen het textielcafé plaats waar maximaal tien mensen samenkomen om elkaar al handwerkend te ontmoeten.
En dit jaar hopen we nog ‘De Groene Heemel’ te openen, je hebt de primeur qua naamgeving. Een (dorps)winkeltje waar we verse biologische melk, biologisch vlees, kaas, appelsap, jams enz. enz. willen verkopen. Plus spullen die op de zorgboerderij worden gemaakt. Voor ons een ideale manier om het boerenleven uit te dragen en lokale (biologische) werkzaamheden te promoten.
Voor wie is de zorgbuurderij bedoeld?
De voornaamste doelgroep zijn kinderen in de leeftijdscategorie van zeven tot achttien jaar die jeugdzorg nodig hebben. Vaak kinderen die door autisme, ADHD en psychische problemen het heel moeilijk hebben en soms door schooluitval thuis zijn komen te zitten en die door gemeentelijke meldpunten naar ons worden doorverwezen. Wij proberen ze dan zoveel mogelijk positieve ervaringen op te laten doen zodat ze zoveel mogelijk kunnen leren waar ze in hun schoolcarrière en verdere leven baat bij zullen hebben.
Naast een tiental jongeren bieden wij momenteel ook zorg aan vier oudere deelHeemers. Vaak mensen met een verstandelijke beperking, autisme of een angststoornis. Niet iedereen is hier alle dagen, wij kunnen maximaal vijf personen per dagdeel handelen. Samen met twee zorgmedewerkers en één allround medewerker kunnen wij onze deelHeemers altijd een vaste groep begeleiders bieden en dat is voor deze mensen heel belangrijk. We streven er naar kleinschalig te blijven.
Mede door de dorpstuin is De Heemen ook een ontmoetingsplek voor het dorp?
Dat klopt zeker en komt dus ook door het textielcafé. Door de toenemende zorgactiviteiten hebben we zelf niet zoveel tijd meer om onder de mensen te komen. Gezelligheidsdieren als we zijn hebben we dus besloten om de mensen hierheen te halen. Dat leidt tot veel meer reuring op het erf.
Daarbij vinden we het jammer dat mensen steeds verder van de natuur en het (biologische) boerenbestaan af komen te staan. Door met elkaar de dorpstuin te onderhouden en door binnenkort allerlei biologische producten te verkopen, hopen we op deze manier daar ons steentje aan bij te dragen.
Wat zijn de hoogte- en dieptepunten uit jullie De Heemen-tijd tot dusver?
Pieter Berend: ‘Dan richt ik mij op het boerderijgedeelte. Toen we De Heemen in 2011 overnamen, was de stal en het melkwinningsapparatuur danig verouderd en dus behoorlijk arbeidsintensief. Op die manier zag ik mij hier geen zeventig worden. We hebben gewacht tot de melkquota er af ging en een geheel nieuwe en grote vrijloopstal inclusief twee melkrobots gebouwd. Dat was voor mij een mooi hoogtepunt.’
‘Maar toen was daar het fosfaatplafond waarbij we niet meer koeien mochten melken dan het aantal dat wij op een bepaalde datum op de boerderij onderhielden. Wat een streep was door het aantal koeien wat we voor ogen hadden. Zie dat als een soort van dieptepunt die we echter wel weer om hebben weten te buigen door het biologisch boeren op te pakken. Per 1-1-2020 leveren we alleen nog maar biologische melk en per 1-6-2020 verkopen we alleen nog maar biologisch vlees. Ik heb nu een heel goed gevoel over deze ontwikkeling. Minder intensief en meer ruimte voor de koeien.’
Margreet: ‘Dat de zorgdromen werkelijkheid zijn geworden, beschouw ik als een groot hoogtepunt. Laatst waren hier twee voormalige deelHeemers die toevallig gelijktijdig langskwamen om hun trekkers te showen. Mooi om te zien dat ze hun leven weer op de rit gekregen hebben en dat ze ons nog niet vergeten waren. Daartegenover staat het plotselinge overlijden van Wendy op de veel te jonge leeftijd van vijftien jaar. Zij zag altijd uit naar haar zorgbuurderijdagen en had hier veel plezier. Haar overlijden was een schok die nog steeds doorwerkt op de boerderij. Niet alleen bij ons maar ook bij onze deelHeemers.
Hebben jullie nog leuke werkanekdotes?
Pieter Berend: ’Ik had natuurlijk helemaal geen boerenachtergrond, hoewel ik vroeger wel vakantiewerk gedaan heb op een akkerbouwbedrijf. Dus het was voor mij allemaal vreselijk wennen. En dat leidde in het dorp wel eens tot vragen. Hoe ik bijvoorbeeld wist wanneer ik kunstmest moest strooien. Waarop ik gevat antwoordde dat ik, wanneer ik de opvallende kleurencombinatie van de buurman met zijn oranje trekker en rode kunstmeststrooier, richting het land zag gaan dat ik dan wist dat de tijd daar was om dit zelf ook te doen. Buurman was immers al jarenlang een goede boer en zou er dus wel verstand van hebben.’
‘Vroeger stonden de koeien ’s nachts buiten en moest ik ze ‘s morgensvroeg vanuit het weiland naar de stal leiden om ze te melken. Daarbij was ik een keer vergeten om een hek dicht te doen. Ik moest vervolgens knarsetandend toezien hoe sommige koeien de benen namen en richting het dorp renden. Ik heb toen rond 06.00 uur op de ramen gebonkt en iets geroepen naar Margreet in de trend van ‘Koeien goan noar deurp’ en ben vervolgens in de auto gesprongen en via het betonpad naar het dorp gereden om ze op de Bedumerweg tegemoet te rijden.’
‘Vlak voordat ze het dorp bereikt hadden, kon ik ze terugdrijven. Margreet had gelukkig de boodschap begrepen en de auto overdwars op de weg geparkeerd met de jongste nog achterin de auto want ze was net bezig haar eten te geven. Het is ons gelukt om alle onrustige beesten veilig in de melkstal te krijgen….’
Stedum is voor jullie ‘the place to be’?
We zijn er geboren, getogen, weggegaan edoch uiteindelijk ook weer teruggekomen. Maar om nu te zeggen dat we nooit meer uit Stedum weggaan is te veel gezegd. We zijn aan het dorp en het verenigingsleven gehecht maar missen toch wel de nodige voorzieningen. Dus hoe het verder gaat wanneer we uiteindelijk van de boerderij af gaan, dat is de vraag. Loppersum is ons ook heel goed bevallen. Maar toch heeft Stedum een warm plekje in ons hart en we zien zeker de kracht van deze kleine dorpsgemeenschap waarin veel mogelijk is.
Nog tijd voor hobby’s?
Margreet: ‘Dan ga ik voor wandelen, tennissen, handwerken, tuinieren en yoga. Vroeger was ik lid van de rijdende popschool. Op die manier muziek maken, vond ik heel leuk.’
Pieter Berend: ‘Mijn grootste hobby en passie is toch zeker het voetbal, ook op bestuurlijk gebied. Ik heb zelf lang gevoetbald en heb hier veel plezier aan beleefd. Tegenwoordig ben ik voorzitter van VV Stedum en ik fluit regelmatig wedstrijden. Ook van het passieve sportkijken kan ik erg genieten. Of het nu voetbal, wielrennen, een F1-wedstrijd of biljarten is, ik kan er uren naar kijken. Vroeger had ik een motor, deze is ingeruild voor een quad.
Waar mogen ze jullie ’s nachts voor wakker maken?
Pieter Berend: ‘Een zoute haring!’ Margreet: ‘Hoe verzin je het, laat mij maar lekker slapen.’
Waar staat Zorgboerderij De Heemen over 10 jaar?
Hopelijk dragen we tegen die tijd nog steeds dezelfde visie en passie uit en kunnen we veel betekenen voor die mensen die dat nodig hebben. En qua biologisch boeren zitten we in de beginfase, hopelijk hebben we tegen die tijd de juiste balans gevonden. We hoeven wat dat betreft niet heel veel groter te worden.
Willen jullie verder nog iets kwijt?
Tel je zegeningen. Want als je ziet hoe zo’n ‘strontvirusje’ de hele wereld op zijn kop kan zetten….. We hebben de wereld te leen en moeten er zuinig op zijn. Hetzelfde geldt voor het klimaat, ons milieu en de zorg. We moeten koesteren wat we hebben en dit ook waarborgen voor de volgende generaties. ‘Wees alert en zorg goed voor mens, dier en de natuur!’ Dat laatste is niet voor niets onze bedrijfsslogan…..