Het raakt mij, dat we met ons allen niet in staat blijken om echt terug te kijken in de geschiedenis, of om echt te mogen dromen over een mooie toekomst. We lijken ons alleen maar bewust van onze huidige situatie. Dat lijkt ‘zen’ in die zin dat leven in het nú wordt aangemoedigd, maar het kan ook leiden tot het dragen van virtuele oogkleppen.
We buigen het hoofd
Lang geleden lijkt onze natuurlijke verbinding met de sterren en met Moeder Aarde te zijn gestopt. In een moment van verstandsverbijstering (we waren nog erg jong als mensheid…) bedachten wij dat we als mens het middelpunt van het universum zijn. En natuurlijk de baas hier op aarde. Omdat we toch ergens in ons achterhoofd nog wel wisten dat er hogere machten moeten zijn, bedachten we onze eigen (af)goden. En we bedachten ze steeds meer naar onze gelijkenis.
Maar deze virtuele plaatsvervangers voor hemel en aarde, feitelijk marionetten van de aardse macht (en onmacht) leverden ons de laatste paar honderd jaar veel – natuurlijk door ons als mens veroorzaakte – ellende op. En nu zien we langzaam maar zeker dat de overgebleven goden zijn of worden vervangen door een nog abstractere hogere macht: Geld. Massaal buigen wij ons hoofd voor dit almachtig fenomeen.
Halleluja
Tot deze nieuwe werkelijkheid, dit nieuwe geloof lijkt de gehele wereld bekeerd: Geld als enige echte waarde en waarheid. En we eren God (= Geld) door er zo veel mogelijk van te bemachtigen. En snel. Want geld maakt gelukkig, geeft status, geeft… noem het maar op. Zo komt het dat we alles denken te kunnen waarderen in geld. Daarbij kunnen we ons gelukkig ook nog bedienen van een vooruitgangsgedachte, die oneindig groei predikt én waarin de techniek als verlosser wordt opgevoerd – mocht het dan toch onverhoopt mis gaan. Iedere avond slapen wij weer gerust en gesust in. Halleluja.
Hulpbronnen
Het lijkt erg moeilijk om ons voor te stellen dat andere waarden, zoals leefbaarheid, klimaat, sociale samenhang, biodiversiteit, of bijen – om maar eens wat te noemen – even belangrijk, of nog belangrijk zijn dan geld.
En zolang we met onze vooruitgangsgedachte nog gevangen zitten in het geloof dat meer en (economische) groei gelukkig maakt én dat wanneer het ergens misgaat ‘de Techniek’ ons wel zal redden, hoeven we ons gedrag niet te veranderen.
We zijn wereldwijd al bijna door onze natuurlijke hulpbronnen heen; het wordt steeds duidelijker dat het klimaat verandert met alle gevolgen van dien; en we hebben wel heel veel mensenmassa te bedienen op deze kleine aardbol…: De Techniek zal het voor ons oplossen!… En omdat wij graag geloven dat dit impliceert dat wij dan niet hoeven te veranderen, stelt ons die gedachte gerust.
Kortzichtig
Bovendien belet huidige economische orde, waarin de politiek en het bedrijfsleven ook gevangen zit – een systeem van groeien en geld verdienen (tegen zo laag mogelijke kosten) – dat zij ver de toekomst in willen kijken. Beiden redeneren vanuit het heden en dan een klein eindje de toekomst in: vaak tot aan de volgende verkiezingen of – voor veel bedrijven nog – met de enige vraag of het op korte termijn geld oplevert – wederom: tegen zo weinig mogelijk kosten.
Minderen verhinderen
Veranderen is voor ons mensen heel erg moeilijk; en als daarbij komt dat we ook nog op vele terreinen blijken te moeten minderen, dan wordt het nog veel moeilijker. Denk alleen al aan het minderen van de maximum snelheid van 130 naar 100… Wat dat al niet voor een kabaal geeft! Wij willen nog niet bedenken dat we de aarde onder ons en de lucht boven ons zouden moeten eren, boven het geld. Want dat heeft consequenties.
Vandaar dat wij ook nog proberen te geloven dat wij de huidige situatie kunnen verbeteren of vernieuwen. Dus met instandhouding van onze ‘verafgoding’ van groei en geld. We noemen dat innovatie. Maar zijn we ook bereid om ons leven echt een totaal andere wending te geven, daadwerkelijk in transitie te gaan en dus afstand te doen van hoe wij nu leven? Om te overleven…
Verbinding en erkenning
Ik ben er van overtuigd (en dat is natuurlijk ook een geloof…) dat ons huidige economisch denken en de techniek ons níet zal ‘redden’. Een wereldwijde verandering in houding, in geloven en in denken daarentegen zou dat nog wel kunnen. Volgens mij is het de hoogste tijd om ons weer echt te verbinden met de sterren en met Moeder Aarde; als de ultieme vorm van cyclisch denken, zeg maar. Het zou een erkenning zijn van de wijsheid van onze verre en jongste voorouders. Daarmee een erkenning van ons eigen bestaansrecht op deze aarde.
Derwin Schorren, oktober 2019