Eveline kunt u zichzelf in het kort even voorstellen?
Ik ben Eveline van Duyl dus, beeldend kunstenaar en echtgenoot van Itamar Kool die je begin dit jaar als pensionadogast geïnterviewd hebt. Ik heb twee zoons en inmiddels ook twee kleinzoons. En daar Itamar zelf ook een zoon heeft, heb ik soms te maken met een echt mannengezelschap om mij heen. Ik ben geboren in Amsterdam maar heb 10 jaar in Zeeland gewoond
En inmiddels woon ik al weer tien jaar in Westerwijtwerd. Met heel veel plezier hoor. Groningers staan bekend als stug maar zijn wat mij betreft een stuk opener en nieuwsgieriger dan Zeeuwen. Misschien heb ik die nieuwsgierigheid wel gebruikt voor het project ‘Van Djinns en Witte Wieven’.
Wat houdt ‘Van Djinns en Witte Wieven’ in?
Dat is een project dat door Itamar en mij opgezet is en waarin asielzoekers in Nederland centraal staan. Zij worden vaak als groep benaderd maar wij proberen het individu centraal te stellen. Opdat de mensen ook kennis kunnen maken met hun persoonlijke verhalen en kwaliteiten. Dit doen we door middel van films maken en interviews houden, het organiseren van gezamenlijke maaltijden en tentoonstellingen geven. Ook organiseren we workshops voor kinderen van basisscholen zodat zij ook hun gedachten er over kunnen laten gaan….
Djinns zijn overigens geesten en spelen een belangrijke rol in veel verhalen in de Arabische wereld. Net zoals tovenaars, heksen en feeën in onze Westerse wereld. Witte Wieven zien we weer terug in veel streekverhalen in Groningen en Drenthe. We willen dus kennis maken met asielzoekers hun verhalen en cultuur om daarmee een stukje integratie te bevorderen.
Hoe is het idee ontstaan?
Ik mag altijd graag in het centrum van Uithuizen rondsnuisteren en zag daar veel asielzoekers. Sowieso komen hier vaak veel buitenlanders en dat is met de Eemshaven vlakbij ook niet zo verwonderlijk. Hierdoor biedt Uithuizen een smeltkroes aan culturen. Ik wilde wat met hun ervaringen, bevindingen, energie en hun anders zijn doen. Itamar was direct enthousiast en wilde met zijn filmachtergrond graag meewerken.
Uit vele samenwerkingsverbanden ontstond uiteindelijk Stichting ‘Ziedemens’. Het project wordt financieel mede ondersteund door de NAM, Stichting Stem en het SNS Fonds Eemsmond. We proberen ook nieuwe fondsen te werven.
Met dit project willen we graag de aandacht vestigen op de positieve kanten van de komst van deze mensen. Ze zijn vaak hoog opgeleid en nemen nieuwe kennis en ideeën mee. Ze proberen hier met veel inzet een nieuwe toekomst op te bouwen en zorgen voor nieuwe impulsen en dynamiek. En juist in Groningen met zijn aardbevingen en krimp kan dat een hele positieve invloed hebben.
Wat is er tot dusver gerealiseerd?
Onze eerste presentatie naar de buitenwacht was in Loppersum. Daar hebben we een mooie tent opgezet waar de uit Liberia afkomstige Vamba Sheriff zijn bijzondere verhalen kon vertellen. In Oosterwijtwerd hebben we tijdens Kunstmonument kindertekeningen tentoongesteld en films laten zien.
Ter Apel is natuurlijk de asielhoofdstad van Nederland. Hier moet iedere vluchteling zich melden om geregistreerd te worden. Tevens zijn hier ook veel uitgeprocedeerde asielzoekers te vinden die in vrijheidsbeperkte locaties worden opgevangen. Een uitgelezen plaats dus om verhalen op te tekenen. Vaak in gebrekkig Engels, vertelt door mensen die door hun lange reis moe en ziek zijn, soms geen perspectief en weinig te doen hebben.
Maar ook mensen met een sterke overlevingsdrang die met veel power en inzet Nederland bereikt hebben. Een rijke bron van energie dus afkomstig van mensen die er echt iets van willen maken. In Klooster Ter Apel is tot 18 december de tentoonstelling Exodus te zien van Hi Five Art, een internationaal kunstenaarscollectief. Van Djinns en Witte Wieven maakt onderdeel uit van deze expositie.
Leeft het project, doen er veel mensen aan mee?
Jazeker, door samenwerking te zoeken met Humanitas en Vluchtelingenwerk Noord Nederland breidt ons netwerk steeds verder uit. Humanitas zorgt bijvoorbeeld voor taalmaatjes die les geven aan asielzoekers met een verblijfsvergunning. Samen gaan we op zoek naar streekverhalen van asielzoekers en mooie vrijwilligersverhalen. En we willen meer dorpsmaaltijden gaan organiseren, vaak komen hier wel een man of 25 op af.
Al deze initiatieven en contacten leiden automatisch weer tot nieuwe contacten en inzichten. Zo heb ik binnenkort een gesprek met iemand die in een band speelt. Hierdoor kunnen de dorpsmaaltijden wellicht muzikaal ondersteund worden. Dit geeft een mooie combinatie dus van lekker eten, muziek en mooie verhalen.
In het Klooster van Ter Apel wordt een expositie over asielzoekers georganiseerd?
Deze expositie is inmiddels een maand bezig en loopt nog een maand door. Het Klooster wordt sowieso al druk bezocht maar nu zijn er ook kunstwerken te zien die over vluchtelingen gaan, bijvoorbeeld schilderijen en beelden. Zelf heb ik ook beelden aangeleverd, geïnspireerd door uitspraken van asielzoekers die ik heb trachten om te zetten in iets beeldends.
Ook hebben we uitspraken verwerkt in rebussen. Want het aanleren van onze taal is natuurlijk heel moeilijk voor asielzoekers. Helemaal wanneer je je gevoelens uit wilt drukken. Maar er zijn ook uitzonderingen. Zo hebben we contact met een Iranese vrouw die vanaf mei in Nederland is en onze taal al heel goed beheerst. We hebben haar gevraagd om een Arabische tekst in het Nederlands te vertalen. Omdat we het zelf niet helemaal goed begrepen zijn we zelf ook weer aan het doorvertalen geweest waardoor zij het weer beter begreep.
De expositie wordt goed bezocht. Vooral bij de opening waren veel bezoekers en ook de (locale) media besteden er veel aandacht aan. Er is veel te zien en te beleven en er komen ook regelmatig mensen vanuit het AZC langs die wel eens willen zien waar we mee bezig zijn.
Wat is het grote migratiespel?
Dit spel is nog volop in ontwikkeling. Op een grote wereldkaart hebben we de nodige migratiestromen uitgetekend. Migratiestromen zijn van alle tijden en komen over de hele wereld voor. Zo’n stroom ontstaat bijvoorbeeld door oorlogen, hongersnoden of andere rampen. De wereld wordt steeds meer een smeltkroes van vele culturen.
Door het spel proberen we de grote toestroom van vluchtelingen te relativeren. Vaak zie je zo’n stroom binnen twee generaties tot rust komen en dit leidt vaak tot nieuw bloed met nieuwe verhalen en gebruiken. Je eigen cultuur kan hierdoor verrijkt worden. Sowieso leidt het verhaal tot veel discussiestof en nieuwe inzichten.
Wat zijn de hoogte- en dieptepunten van dit bijzondere project tot dusver?
Het bruggen slaan en het gevoel de mensen een gezicht te geven geeft positieve energie. De verhalen en de gesprekken die op gang komen, ervaar ik als leuk en sprankelend.
Nee, ik heb nog geen negatieve reacties meegemaakt. Mensen blijven vaak lang zitten om naar Itamar zijn films te kijken. Ze voelen zich er door aangetrokken en worden uitgenodigd om er kennis van te nemen.
Heeft u nog leuke anekdotes?
De eerste keer dat wij naar een taalcafé zouden gaan, hadden we ook net onze kleinkinderen op bezoek. Omdat we het vervelend vonden om af te zeggen, hebben we ze gewoon meegenomen. Dit was geen probleem hoor. Eén van de leidsters trok een kast vol met boerderijspullen open en onze kleinzoons van 6 en 4 jaar oud konden hun hart helemaal ophalen. En zo konden wij ons rustig in het taalcafé verdiepen.
We willen ook wel met onze tentoonstellingen de grens over en kwamen onlangs in gesprek met de burgemeester van de Duitse plaats Weener. Hij was best wel enthousiast over het initiatief maar was huiverig om zo’n tentoonstelling binnen te halen uit angst voor negatieve emoties…….
Is het allemaal te combineren met het werk als beeldend kunstenaar?
Er gaat inderdaad de nodige tijd in zitten. Ik had bijvoorbeeld gehoopt dat dorpen zelf dorpsmaaltijden zouden gaan organiseren maar vaak is daar wel wat hulp bij nodig. Maar ik kan het denkwerk natuurlijk mooi tussendoor doen, wanneer ik met mijn handen bezig ben om beelden te maken. Maar omdat het leuk, motiverend en inspirerend is om te doen, geeft het ook weer energie. En soms is er ook overlapping met het eigen werk. Dit is vooral bij het fotograferen het geval.
Nog tijd over voor hobby’s?
Iets nieuws neerzetten met een eigen karakter en met eigen creativiteit dat neemt en geeft de nodige energie. Ik heb vroeger wel kantoorwerk gedaan waarvan ik moe thuiskwam zonder dat ik het idee had iets gedaan te hebben. En ik vind het leuk om te koken!
Waar mogen ze u ’s nachts voor wakker maken?
Voor een mooie sculptuur! Wat een sculptuur is? Een ruimtelijk kunstwerk, zonder direct nut, maar wel heel mooi om naar te kijken, en dat aanzet tot denken.
Waar staat Eveline van Duyl over 10 jaar?
Ik ga door met wat ik doe. En ik hoop tegen die tijd mijn tweede tentoonstelling in het Groninger museum te krijgen. Volgend jaar heb ik trouwens twee mooie solo tentoonstellingen in Kampen en Vianen. Dat is een mooi vooruitzicht.
Wilt u verder nog iets kwijt?
Wil je meer weten over ‘Van Djinns en Witte Wieven’, kijk dan even op onze website www.vandjinnsenwittewieven.nl. Ik vond het leuk om aan dit interview mee te werken. Het geeft mij tevens de gelegenheid om ook nog even te benoemen dat we op zoek zijn naar leuke Groninger streekverhalen!