Hilly, kun je jezelf in het kort even voorstellen?
Mijn naam is Hilly Dijkema-Bos, oorspronkelijk afkomstig uit Stedum maar ik woon alweer vanaf mijn 17e in Middelstum. Ik ben 59 jaar en getrouwd met Willem Dijkema. Uit een eerder huwelijk heb ik 4 kinderen. Vroeger werkte ik bij dierenarts Van der Wel in de huishouding en later in het Hippolytushoes waar ik ook huishoudelijk werk deed en meehielp tijdens het eten en met koffie rondbrengen. Tegenwoordig ben ik heel actief in het vluchtelingenwerk.
Je bent al 27 jaar actief in het vluchtelingenwerk?
Dat klopt inderdaad. In 1988 las ik een advertentie in de Ommelander Courant dat er in Middelstum een informatieavond georganiseerd werd over het vluchtelingenwerk. Dit om vrijwilligers te werven. Het was nog in de tijd van de ROA-woningen, de Regeling Opvang Asielzoekers. Ik werd direct enthousiast en samen met nog een aantal Middelstumers ben ik actief geworden. Het opvangen van mensen, ze op weg helpen, het leken mij leuke dingen om te doen.
We zijn begonnen vanuit het oude gemeentehuis alwaar we op de bovenverdieping een kantoor hadden. Na de herindeling werd het Vluchtelingenwerk Loppersum en tegenwoordig zijn we onderdeel van de Stichting SI! (Stichting Inburgering en Integratie) in Delfzijl. Vanuit Middelstum zijn we nu nog maar met zijn tweeën actief. Samen met Geke Lalkens proberen we de mensen die hier komen te wonen op weg te helpen in de eerste moeilijke maanden.
Leuk (vrijwilligers)werk om te doen?
Ik heb in de loop der jaren met veel plezier veel vrijwilligerswerk mogen doen voor bijvoorbeeld de voetbalvereniging, het zwembad en de tafeltennisvereniging (meehelpen met het sjoelen voor mensen van ‘De Brug’) maar het vluchtelingenwerk is toch echt mijn roeping. Je krijgt er zoveel warmte en waardering van de mensen voor terug. Ook van de mensen uit het dorp maar er is ook wel kritiek hoor.
Ik merk dat er nog heel veel onbegrip is doordat mensen niet alle ins en outs weten. Ze denken dat de vluchtelingen die hier komen wonen zo maar alles gratis krijgen. Dat is niet zo. Ze ontvangen een inrichtingskrediet die terugbetaald moet worden. Met dit krediet zijn ze verplicht om een nieuwe wasmachine, koelkast en gasfornuis aan te schaffen. Dit ter voorkoming dat tweedehands spullen snel kapot gaan en er dan geen geld meer is om nieuwe spullen te kopen.
Ach, er heersen zoveel onterechte vooroordelen over deze mensen die alles achter zich hebben moeten laten. Daarom ben ik ook blij dat ik nu mijn zegje kan doen.
Hoe heet de organisatie waar je actief voor bent en kun je hier iets meer over vertellen?
Dit is dus de SI! Delfzijl van waaruit Wilko Middel ons aanstuurt. Wilko is maandag en woensdag op het gemeentehuis in Loppersum te vinden en opereert de rest van de week vanuit Delfzijl. Bij zijn werkzaamheden krijgt hij regelmatig hulp van stagairs en van ons als vrijwilligers uiteraard. Wilko regelt de contacten met de woningbouw, de COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) en de gemeenten. Geke en ik kunnen in geval van nood 24 uur per dag op hem terugvallen.
Je kunt wel stellen dat hij ons alle bureaucratische rompslomp uit handen neemt waardoor wij ons helemaal op het gezin en de inrichting van de woning kunnen richten. In Middelstum zijn op dit moment 5 woningen beschikbaar gesteld voor vluchtelingenopvang. Vooral in het eerste jaar zijn de contacten heel intensief. We proberen ze zo veel mogelijk wegwijs te maken in alle ins en outs van het dorp zodat ze zich op den duur zelfstandig kunnen redden.
De mensen/gezinnen die momenteel in Middelstum verblijven zijn afkomstig uit Afghanistan, Irak, Somalië en Syrië. De COA doet een beroep op de gemeente Loppersum, die ook een taakstelling heeft om een afgesproken aantal vluchtelingen op te vangen, om woningen beschikbaar te stellen. Met medewerking van de woningbouwstichting worden de woningen aan de mensen toegewezen.
Wat zijn zoal je werkzaamheden?
Wanneer een gezin (of alleen de mannelijke kostwinnaar) de sleutel van een huis krijgt toegewezen ga ik met ze mee. De mensen mogen het huis dat ze aangeboden krijgen overigens niet weigeren. In eerste instantie moet iedereen zich in Ter Apel melden om zich te registreren en een keuring te ondergaan. Meestal zijn ze hier na één dag al weer vertrokken om vervolgens naar de AZC in Veenhuizen te gaan waar ze hun verhaal kunnen doen. Na 3,4 dagen gaan ze dan naar andere AZC’s verspreid door heel Nederland, bijvoorbeeld Delfzijl.
Wanneer ze uiteindelijk een status gekregen hebben, krijgen ze een huis toegewezen waarna mogelijk gezinshereniging plaatsvindt. Ik probeer eerst het meest noodzakelijke voor de mensen te regelen zodat ze kunnen zitten en slapen. Veel spullen worden geschonken door Koor en rinkel. Vaak plaats ik ook een briefje bij de Plus waarbij ik een beroep doe op de inwoners van Middelstum en omstreken om overbodige spullen en kleren te schenken.
Vaak wonen de mensen een week nadat ze de sleutel gekregen hebben al in hun huis. Eerst richt ik mij dus op de inrichting maar ik probeer ze ook wegwijs te maken in Middelstum. Een rondtocht dus langs de winkels, huisartsen, tandarts, sportvoorzieningen, zwembad enz. enz.. In woord en gebaar probeer ik ze ook al vast voor te bereiden om onze bijzondere (feest)dagen. Sint Maarten komt er aan en Sinterklaas ligt uiteraard ook al weer op de loer.
En wat te denken van de kerstviering en oud en nieuw met het bijbehorende vuurwerk. Ik heb meegemaakt dat kinderen uit pure angst onder hun bed kropen wanneer ze vuurwerk hoorden ontploffen en de sirenes hoorden van de uitrukkende brandweer. Probeer dan maar eens uit te leggen dat het in dit geval om een feestelijke happening gaat waarvoor ze niet bang hoeven te zijn. Ook betrekken we de vluchtelingen bij de 4 mei herdenking waarbij ze ook een krans leggen bij het oorlogsmonument.
Het scheelt natuurlijk dat al het papierwerk en de bureaucratie vanuit Delfzijl geregeld wordt. Wel neem ik op gezette tijden de post met de mensen door. Zo gaan ze bijvoorbeeld binnenkort bezig met de weg in de Korenlaan. Ik probeer de mensen dan uit te leggen wat er staat te gebeuren. Wanneer mensen geen Nederlands en Engels kunnen verstaan kan ik gelukkig een beroep doen op een tolk die het Arabisch beheerst. Maar in de loop der jaren heb ik geleerd dat je met gebaren en het aanwijzen en benoemen van bijvoorbeeld de groene en grijze container al heel veel kunt bereiken.
Hoeveel uur per week ben je met het vluchtelingenwerk bezig?
Dat is variabel. Geke en ik proberen onze werkzaamheden zoveel mogelijk te verdelen. Vooral in het begin heeft een gezin heel veel begeleiding nodig. Vaak gaan we dan even om de dag bij ze langs om te zien hoe het gaat. We helpen ze bijvoorbeeld met de boodschappen, gaan met ze naar de Plus en laten ze zien waar alles staat. Wist je dat een alleenstaande zich van €40,- per week moet zien te redden de eerste 8 a 9 weken? En dat hij zich ook van dezelfde €40,- per week moet weten te redden wanneer hij met zijn gezin herenigd wordt?
Van dit geld wordt vaak brood, thee en fruit gekocht. Geen vetpot inderdaad maar dat deert deze mensen niet. Ze zijn veilig en weer met elkaar herenigd! Voor voedsel van de voedselbank komen ze niet in aanmerking, dit is weer een heel ander traject (sinds vorige week is dit overigens veranderd, vluchtelingen kunnen hier nu wel gebruik van maken). Maar daarmee heb je natuurlijk nog geen antwoord op je vraag, haha. Ik denk dat ik gemiddeld 4 uur per week met het vluchtelingenwerk bezig ben. In het begin ben je heel intensief met een nieuw gezin bezig maar later kunnen deze contacten afgebouwd worden. Dan ga je af en toe eens koffie drinken of ze nodigen je uit om mee te eten.
Ik kan me voorstellen dat er juist nu heel veel op jullie afkomt?
De wereld staat inderdaad in brand, we kunnen niet meer hulp geven dan dat we nu doen. We willen ook geen half werk leveren. Eigenlijk komen we vrijwilligers te kort vandaar dat ik langs deze weg ook een dringende oproep doe aan mensen om zich te melden wanneer ze iets voor het vluchtelingenwerk voelen!
Nog bijzondere verhalen?
Vorige week ben ik met een man mee geweest naar Schiphol die herenigd werd met zijn vrouw en 6 kinderen. Hij had ze 3 jaar niet gezien, de jongste was 3 maanden oud toen de vader moest vluchten. Het weerzien was natuurlijk onvoorstelbaar emotioneel. De laatste 5 weken had de vrouw met haar kinderen doorgebracht op een station in Turkije, ze hadden niets meer. Het jongste hummeltje van 3 was slechts gekleed in een T-shirt en korte broek. Verder hadden ze een koffertje met daarin 3 flesjes water, dit was alles wat ze nog hadden. Ik krijg nog kippenvel wanneer ik er aan terugdenk. Ik had koekjes voor ze meegenomen maar deze waren natuurlijk binnen de kortste keren op.
Gelukkig konden ze eindelijk na 5 weken zonder opvang in Turkije met het vliegtuig naar Nederland. Het geld voor deze reis moeten ze overigens gewoon terugbetalen. Wat een verhaal eigenlijk. Ze zijn stateloos, hebben niets meer, zelfs geen nationaliteit, en hebben alles achter moeten laten. In hun eigen land worden ze als landverraders gezien, zo voelen ze dat tenminste. De reis terug naar Middelstum was ook onvergetelijk overigens. Kijkend door het treinraampje ging er een nieuwe wereld vol met koeien, schapen, bruggen enz. enz. voor ze open…
Toen mijn dochter Linda een oproep op Facebook deed voor kleren, had ze binnen een kwartier de eerste zak met kleren al binnen. Dat is dan weer het mooie van Middelstum, dat er altijd mensen bereid zijn om te helpen en mee te denken. We hadden een aanhanger nodig om al het ontvangen kleding te vervoeren, haha.
Ach, er zijn zoveel verhalen. Ooit waren we bij een gezin die ons normaal altijd gastvrij onthield en waarvan we altijd een bakje thee kregen met wat er bij. In dit geval kregen we niets en ze waren erg stil en teruggetrokken. Ik voelde dat er iets niet klopte en op den duur kwam ik er achter dat ze al 3 dagen geen eten en drinken meer hadden gehad. We hebben ze toen wat geld voorgeschoten want 2 dagen later zou hun eerste uitkering binnen komen. Binnen 1 uur na storting stonden ze al bij mij op de stoep om het geld terug te betalen…
Ik heb ook wel te maken gehad met zwaar getraumatiseerde mensen. Zo was er een vrouw die ik regelmatig van een graf op het kerkhof moest plukken. Of ik kreeg weer een telefoontje of ik iemand op wilde halen die al een tijdje wezenloos bij het Boterdiep stond te kijken. Een doorgedraaide Somalische vrouw heb ik wel eens half hangend uit een raam terug moeten trekken. Ook heb ik wel eens nacht doorgebracht bij een man die zelfmoord wilde plegen……
Wat zijn de hoogte- en dieptepunten uit je vluchtelingenwerk?
De hereniging vorige week op Schiphol waar ik bij mocht zijn, voelde echt als een hoogtepunt. Ook de dankbaarheid en liefde die je van de mensen terugkrijgt zijn zo mooi en waardevol. Een knuffel, omhelzing of het vastpakken van je handen zijn zulke warme momenten. Mensen zien je vaak als een moederfiguur en een vertrouwenspersoon waaraan ze alles kunnen vertellen. Mede door onze geheimhoudingsplicht blijft alles onder ons. Soms is het vertrouwen zo groot dat we bij een bevalling aanwezig mogen zijn, dat vind ik echt hoogtepunten om mee te mogen maken.
Dieptepunten vind ik het onbegrip en de negatieve reacties in het dorp. Mensen zijn soms zo hard in hun oordeel. Ze denken dat vluchtelingen alles maar in de schoot geworpen krijgen. Ik word persoonlijk zelf ook wel eens aangesproken. ‘Doe bist gek das du ze hard veur dei opvreters loopst’, dat vind ik zo erg om te moeten horen. Man, die mensen hebben een oorlog meegemaakt. Ze vluchten toch niet voor niets?!
De meest verschrikkelijke beelden die ik ooit heb gezien, gingen over een klein meisje van een jaar of 7,8. Zij moest aan soldaten vertellen waar haar vader zich verstopt had. Toen zij weigerde, werd ze levendig begraven. Het beeld van haar vingertje dat nog net boven de grond uitstak, staat voor altijd op mijn netvlies gegrift. Mensen weten niet half wat bepaalde vluchtelingen hebben meegemaakt alvorens ze eindelijk in Middelstum zijn aangekomen…
Heb je nog tijd over voor hobby’s?
Zeker wel met daarbij voetbal kijken, lezen en televisie kijken als favoriete bezigheden!
Waar mogen ze je ’s nachts voor wakker maken?
Willem zei laatst tegen één van mijn kinderen: “Moeke eet alle doagen sla!” En dat is ook zo, sla vind ik heerlijk. Aangevuld met komkommers, feta of olijfjes, lekker man, haha…
Waar staat Hilly Dijkema over 10 jaar?
Wanneer mijn gezondheid het toe laat, ga ik gewoon door. Ooit heb ik wel eens gedacht dat het na 30 jaar vluchtelingenwerk wel genoeg zou zijn. Maar ik vind het nog veel te leuk om te doen!
Wil je verder nog iets kwijt?
Mensen moeten eerst goed nadenken voordat ze iets uitkramen. Zo slecht hebben wij het vaak nog niet in Nederland hoor. Wanneer je een eigen identiteit hebt en familie en vrienden om je heen dan is dat al heel wat. Bij deze nogmaals een oproep aan mensen om zich als vrijwilliger te melden bij het SI! In Delfzijl. Check ook eens hun website: www.sii.nu.. Mensen die geïnteresseerd zijn, kunnen zich melden bij Wilko Middel.
Ik vind dat iedereen in Nederland dezelfde rechten en plichten heeft en van dezelfde voorzieningen gebruik moet kunnen maken. Vluchtelingen hebben dan ook recht op een uitkering hoewel het heel vaak voorkomt dat het VKB de vaste lasten betaalt en ze leefgeld geeft. Velen vinden dit wel zo veilig en maken hier langere tijd gebruik van. Echt, de meeste mensen die ik mag begeleiden zijn zo ontzettend dankbaar en blij dat ze hier veilig mogen wonen! Ik ben graag bereid om een keer over mijn ervaringen te vertellen wanneer daar behoefte aan is, bij een (vrouwen)vereniging bijvoorbeeld!