Wim, kun je jezelf in het kort even voorstellen?
Na 25 jaar woonbegeleider te zijn geweest bij een dorpsgemeenschap voor mensen met een beperking in mijn toenmalige woonplaats Sappemeer stond ik voor een keuze: hier doorgaan tot mijn pensionering of toch wat anders zoeken. Ik koos voor het laatste en via een outplacementtraject kwam ik terecht bij Werkpro in Groningen. Werkpro staat voor werk en begeleiding aan mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Daar kreeg ik te horen dat ze nog een begeleider in Middelstum zochten.
Ik was wel eens in Middelstum geweest want ik kom oorspronkelijk uit Uithuizen maar Ewsum kende ik niet. Ik ben toen met mijn vriendin hiernaartoe gereden. Het borgterrein was toen nog niet zo mooi ingericht als nu, we hebben het over 13 jaar geleden, maar het maakte op ons al heel veel indruk. De keus om naar deze functie te solliciteren was vervolgens snel gemaakt. Inmiddels zie ik het niet meer als een baan maar als een soort van levenswerk.
Hoe lang werk je al op Ewsum en wat doe je zoal?
Ik kwam hier werken toen ik 47 jaar was, inmiddels ben ik 60. Er werkten nog maar 7 mensen en om eerlijk te wezen was het eigenlijk een puinhoop, het onkruid stond metershoog. Er was dus nog heel veel te doen. In die tijd was alleen de fruitmuur aanwezig en de plantenvakken waren aangegeven. Na één dag ingewerkt te zijn, ben ik vol goede moed begonnen met dit avontuur.
Het Borgterrein Ewsum is eigendom van Staatsbosbeheer. Toen ik hier begon te werken viel het beheer onder de Groninger Borgenstichting maar inmiddels is het beheer overgedragen aan de Stichting Het Groninger Landschap. Ik ben eigenlijk een manusje van alles: projectleider, beheerder, coördinator en spil tussen de verschillende verenigingen. Ik vind het belangrijk dat het Borgterrein Ewsum ook toegankelijk is voor de inwoners van Middelstum en wijde omstreken. We werken nauw samen met verschillende verenigingen en stichtingen. Vroeger mochten hier geen mensen op het terrein komen.
Sinds 5 jaar woon ik hier in het koetshuis samen met mijn vriendin. Ons huis in Sappemeer hebben we eerst aangehouden en verhuurd. De drang om terug te keren is er niet, we voelen ons hier thuis.
Kun je iets over Ewsum WerkPro vertellen?
Werkpro Groningen is onze baas, dit was vroeger een re-integratiebedrijf. Helaas zijn door bezuinigingen steeds minder projecten mogelijk. Bij Werkpro werken mensen die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Het zijn mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een psychiatrische achtergrond en mensen met een aan autisme verwante stoornis. Bij Ewsum Werkpro werken 45 mensen. Op de locatie Ewsum 30 en op Fraamklap in de schuur van Willem Slagter nog eens 15. Daar is Ger Bullema de projectleider.
Veel mensen werken hier al jaren. Ze werken onder begeleiding en corrigeren waar nodig zichzelf. Het werkplezier staat voorop, daar wordt veel aandacht aan geschonken. Als begeleider help ik zelf ook mee, dat is het allerbelangrijkste voor de mensen. We onderhouden de tuinen, de boomgaarden, maaien het gras, zagen hout in het bos en verkopen dit als openhaardhout en helpen mee met de opbouw van de Streekproductenmarkt, het opzetten en afbreken van de kraampjes bijvoorbeeld. We werken met 5 begeleiders, een aantal stagiaires van het SPH en met 6 vrijwilligers uit de buurt.
Het Borgterrein Ewsum is een prachtig plekje?
Mijn collega Kees Groenendijk is hovenier uit Haren en heeft een enorme tuinenkennis. Dat kun je ook wel zien aan de prachtige tuinen die we hier hebben. Zelf heb ik een pedagogische achtergrond, ik heb de studie HBO-Z afgerond. Op het Borgterrein hebben we een theeschenkerij waar onze mensen ook aan meewerken. In de zomermaanden zijn we alle dagen open. De belangstelling neemt steeds meer toe, vooral in het weekend komen hier steeds meer mensen.
Je kunt hier eigenlijk ook alles. Ik zou bijna zeggen van trouwen tot rouwen. Het is een officiële trouwlocatie en ’s avonds kan hier de bruiloft gevierd worden. Maar ook vergaderingen, feesten en partijen, ja zelfs voor een begrafenis kun je hier terecht mits de groep mensen niet te groot wordt. We krijgen veel aanloop uit het dorp maar ook van ver daarbuiten. De stijgende lijn is dus ingezet. Wanneer hier de maandelijkse Streekproduktenmarkt georganiseerd wordt dan trekt dit over zo’n hele dag wel 1.000 bezoekers.
Dat Borgterrein Ewsum een prachtig plekje is, wordt ook beaamd door onze logés. We verhuren namelijk ook een appartement. Deze zit in de zomermaanden altijd vol maar wordt ook in het najaar en in de winter regelmatig verhuurd. De mensen komen van heinde en ver, ook uit grote steden als Amsterdam en Rotterdam. Ze verbazen zich regelmatig over de pracht van het Hoogeland.
Jullie onderhouden de mooie tuinen ook?
Klopt, dat is ook een onderdeel van onze werkzaamheden. Van het aanleggen en onderhouden van de tuinen tot het schoffelen. Met machines maar ook handmatig. We doen er alles aan om de prachtige tuinen helemaal tot wasdom te doen komen.
Kun je iets meer over de geschiedenis van de borg vertellen?
Op onze website staat het nodige over de roerige geschiedenis van de borg geschreven. De oorspronkelijke borg stamt uit begin 1400. Eerst was het een steenhuis, een versterkt voorhuis, en hieruit ontstond de borg inclusief de Donjon met muren van wel 2 meter dik. Dit was ook wel nodig want Ewsum was de plaats waar vele vetes zijn uitgevochten. Ook tussen de stad Groningen en Ewsum. Helaas is de borg in de loop der jaren verwaarloosd. Eind 1800 is hij afgebroken, het puin is gebruikt voor de aanleg van het pad in Oosterburen. Alleen de Donjon is blijven staan. Deze wordt nu nog wel gebruikt voor tentoonstellingen. In 1934 is het huidige gebouwencomplex gebouwd na een ontwerp van architect Veenstra uit Middelstum. Het pand werd tot eind jaren ’80 als boerderij gebruikt. Toen de toenmalige boer stopte zijn hier de eerste mensen komen te werken.
Echt rouwig kan ik niet zijn dat de oorspronkelijke borg is afgebroken. Het huidig complex heeft zijn eigen charme en stijl. Maar ook zijn eigen natuurontwikkeling. We hebben op het terrien een eilandje waar we helemaal niets aan doen. Bijzonder om te zien hoe dit stukje zich ontwikkeld qua natuur.
Wat is er zoal te doen?
We hebben al het een en ander benoemd zoals de theeschenkerij, de maandelijkse streekproductenmarkt en de appartementverhuur, bruiloften, feesten, vergaderingen, de mooie tuinen maar over de dierweide met zwanen, geiten, varkens en bokken hebben we het nog niet eens gehad. En één keer per maand vinden er in de theeschenkerij diverse muzieksessies plaats waar mensen geheel vrijblijvend aan mee kunnen doen. Lekker jammen dus…
Gaat er veel tijd in het onderhoud van het Borgterrein zitten?
We zijn alle dagen bezig. Maar niet alleen op het borgterrein zelf hoor. We verrichten ook wel werkzaamheden voor de gemeente, zoals het grasmaaien op het ijsbaanterrein en bij particulieren. Daarnaast verkopen we eigen verbouwde groenten en planten. En natuurlijk in de wintermaanden openhaardhout. Met de 45 a 50 deelnemers aan Werkpro Ewsum zitten we qua ruimte aan onze tax. We zijn in de loop der jaren doorgegroeid van 24 naar 45 a 50 mensen.
Ook op Fraamklap hebben onze mensen het druk. In de schuur van Willem Slagter worden (tuin)meubels, deuren, kozijnen, enz. gemaakt. Maar ook is er een inpakafdeling waar mensen lopende band werk verrichten. Aan deze lijn wordt bijvoorbeeld grote graanhoeveelheden in kleinere zakjes verpakt. Bij de boerderij hebben we ook een grote tuin waar we groenten verbouwen. Deze worden deels op Ewsum verkocht en een gedeelte gaat naar een restaurant in Groningen. We hebben met Willem een prachtige constructie. De huur die wij betalen wordt gebruikt voor de verbouw en onderhoud van de schuur.
Wat zijn de hoogte- en dieptepunten uit je Borg Ewsum tijd?
Vier jaar geleden hebben we hier zelf dankzij allerlei subsidies de dierweide aan kunnen leggen. De opening was een gigantisch mooi feest waaraan het hele dorp mee heeft gewerkt. Diverse stichtingen en verenigingen droegen hun steentje bij om er een onvergetelijke dag van te maken, Janine Abbring verrichtte de officiële opening.
Dieptepunten heb ik niet zoveel gekend maar wel maak ik mij ernstig zorgen over de toekomst. Het klinkt misschien een beetje raar maar mensen die hier werken ‘betalen’ een gedeelte van hun PGB om hier te kunnen zijn. De regering heeft via de WMO besloten dat mensen minder geld krijgen waardoor onze inkomsten behoorlijk dalen. Ook worden mensen opnieuw geïndiceerd waardoor ze soms in de bijstand terechtkomen en op zoek moeten gaan naar een betaalde baan.
Dit zorgt voor heel veel onrust bij de mensen. Onderschat de sociale aspecten van onze werkzaamheden niet. We zorgen ook voor een stukje begeleiding en brengen structuur aan in het leven. Er is sociale controle en de deelnemers genieten van de sociale contacten. Sommige mensen wonen alleen en kijken in het weekend al weer uit naar de maandag om aan het werk te mogen. Het zou ontzettend triest zijn wanneer ze hierin beperkt worden. Ik denk dat de maatschappelijke kosten wel eens veel groter kunnen worden dan dat de bezuinigingen geld opleveren…
Maar we zijn druk bezig om via allerlei kanalen subsidies bij elkaar te krijgen om de tekorten aan te zuiveren. Zo proberen we bijvoorbeeld geld binnen te krijgen via de gemeente, de provincie, het SNS fonds, de NAM enz…
Nog leuke anekdotes vanuit je werk bij Ewsum?
Dat vind ik een lastige vraag want dit zou kunnen gaan over de mensen die bij ons werken en dat is niet de bedoeling. En daar is ook helemaal geen aanleiding voor hoor. De sfeer is altijd goed en als er af en toe wat fricties zijn dan springen we er direct tussen. Het werken hier is op vrijwillige basis maar onze medewerkers komen hier graag.
Sowieso gebeuren hier bijna nooit rare dingen ondanks het open terrein dat voor iedereen toegankelijk is. In al die jaren zijn hier vrijwel geen calamiteiten of incidenten geweest.
Nog tijd voor hobby’s?
Ik heb wel heel veel hobby’s maar weinig tijd helaas. Ik heb geen baan van 09.00 tot 17.00. Onze mensen werken hier van 08.00-16.00 en moeten gehaald en gebracht worden. Daarnaast doe ik nog een stukje planning en administratie en maak ik voor elke deelnemer een zorgplan. Wekelijks ben ik zo’n 50 tot 55 uur aan het werk. Maar gelukkig is mijn werk grotendeels hobby dus dat scheelt. Daarnaast maak ik glas-in-loodramen, en lees en tuinier graag.
Waar mogen ze je ’s nachts voor wakker maken?
Nergens voor, overdag heb ik lange werkdagen dus laat mij ’s nachts maar rustig slapen. Dit schijnt ’s nachts één van de stilste plekjes van Nederland te zijn, heb ik mij laten vertellen.
Waar staat Wim Meijers en het Borgterrein Ewsum over 10 jaar?
Dan ben ik inmiddels met pensioen. Ewsum bestaat dan nog steeds maar misschien door alle bezuinigingen in iets afgeslankte vorm. Wel hebben wij 4 jaar geleden de landelijk directeur van het Staatsbosbeheer over de vloer gehad die zeer positief was over deze stek en manier van werken. Dat zijn dan weer pluspuntjes waar we ons aan vastklampen.
Wil je verder nog iets kwijt?
Achteraf denk ik wel eens, had ik deze stap maar 10 jaar eerder gezet. We hebben hele mooie ontwikkelingen achter de rug. In Sappemeer was het een gesloten gemeenschap, hier wordt het hele dorp er bij betrokken. Wel wil ik nogmaals wijzen op de gevaren die op de loer liggen. De mensen die hier werken zijn heel belangrijk en dat geldt ook voor het werk wat ze doen. Maar het werk is voor henzelf ook heel belangrijk.
Ik ben bang dat onze regering af en toe wel eens verkeerde keuzes maakt. Het zou toch doodzonde zijn wanneer dit weer verwaarloosd raakt. Daarom sluit ik maar af met de woorden van onze gasten uit Amsterdam en Rotterdam: “Wat is het hier ja mooi!” En dat moet zo blijven!
(Foto’s afkomstig van Facebookpagina’s Wim Meijer en Borgterrein Ewsum)