Elze, kun je jezelf in het kort even voorstellen?
Ik ga met volle overtuiging uit van het goede van de mens en doe de dingen die ik doe met liefde en compassie. Voor mij is iedereen gelijk, of het nu een drugsverslaafde is of iemand die mij €1.000,- geeft. Dat was even een korte inleiding hoe ik als Boeddhist in het leven probeer te staan.
Ik ben 55 jaar geleden geboren in Winsum en opgegroeid in Usquert. Toen mijn moeder ernstig ziek werd, wilde ze in Winsum sterven wat inhield dat ook ik abrupt uit mijn leefomgeving werd weggetrokken. In Winsum leerde ik mijn muze Lia kennen, we zijn nog steeds bij elkaar.
Via wat omzwervingen zijn we uiteindelijk 25 jaar geleden in Usquert beland, inderdaad de plaats waar ik opgegroeid ben. We hebben een jongen en een meisje gekregen, die vlakbij wonen in Kantens en Usquert. Na hierheen verhuisd te zijn heb ik mijn baan als monteur bij een Mercedes-dealer in Groningen opgezegd en heb mijn eigen Garage Schollema opgestart. Op 1 september bestaat deze garage dus 25 jaar.
Wat heb jij met dichten?
Ik vind het heerlijk om mijn emoties op deze manier op papier te zetten en ze zo te vereeuwigen. Hier word ik blij van. Ik heb er heel veel baat bij en het geeft mij rust. Je houdt er mooie contacten aan over want zo schrijf ik ook voor een gedichtensite waardoor ik in ‘gesprek’ gekomen ben met mensen uit Zuid-Afrika en België. Heel bijzonder.
Hoe is dit zo ontstaan?
In mijn jeugd had ik al hele sonnetten in mijn hoofd. Mooie, lange zinnen met woorden waar ik nog nooit van gehoord had. Ik zie het als mijn karma, als flarden uit een vorig leven. Als ik als kind speelde of leerde, was er altijd een onderdeel van mijn hersens met sonnetten bezig. Alsof een deel van mijn hoofd altijd ergens anders was. Dit proces ontstond op mijn 9e en op mijn 13e was het ook zo maar weer over. Nee, ik heb er verder nooit wat mee gedaan.
Ongeveer 9 jaar geleden zat ik geestelijk in de problemen. Ik kwam toen in contact met een psychotherapeut die mij adviseerde om te gaan dichten. En zo kon het gebeuren dat ik ’s nachts op kantoor zat met een wijntje en een rustgevend pilletje en hierdoor in een heerlijke melancholische stemming kwam.
Zo is het dichten eigenlijk begonnen en het heeft mij bevrijd van depressies, pessimistische- en negatieve gevoelens, die ontstaan zijn in mijn jeugd. Ik heb altijd het gevoel gehad vroeger geestelijk te zijn misbruikt, zo heb ik dat althans ervaren. Door mijn gedichten heb ik deze gevoelens van mij af kunnen schrijven. De laatste 3,4 jaar ben ik weer in harmonie met mijzelf!
Je bent ook onderdeel van een dichtersgroep?
Dat klopt, anderhalf jaar geleden hebben we met zijn drieën de dichtgroep ‘De Leegte’ opgericht. Ik bezocht regelmatig het Cultuurerf Andledon in Den Andel waar elke zondag wel wat op cultureel gebied te doen was. Ik las daar regelmatig een gedicht voor. Ik ben toen gevraagd voor het project ‘Dichters op het erf’ waar we met enige dichters uit ons werk voordroegen. Hierdoor is een soort van vriendschap tussen ons drieën ontstaan. Erik, eigenaar ‘Andledon’ en Dick, 80 jaar inmiddels maar nog steeds jong en vitaal van geest, zijn de andere leden van het dichtgenootschap.
Toen we met zijn drieën in het Zielhoes op Noordpolderzijl aan het brainstormen waren over de naam werden we geïnspireerd door onze omgeving. De ruimte, het gemis, de weidsheid, de leegte om ons heen. ‘De Leegte’ vonden we toen een passende naam. We hebben inmiddels 4 optredens achter de rug waarbij telkens een man of 30, 40 afkwamen. We wisselen het dichten af met zang, theater en verkleedpartijen. We zijn nu aan het brainstormen over een soort van kroegentocht waarbij we met de auto langs verschillende cafés willen trekken om daar op te treden.
En je hebt al een aantal dichtbundels uitgebracht?
Inmiddels zijn er 2 dichtbundels van mijn hand verschenen inderdaad. ‘Verdwaald tussen toen en nu’, was de naam van de eerste bundel, gevolgd door ‘Alle begin heeft een einde’. Binnenkort volgt de 3e bundel met gedichten over het Waddengebied. Ik ben nu bezig met de gedichten hiervoor te selecteren. Elke bundel bestaat uit zo’n 85 gedichten.
De poëzie is een geweldige kunstvorm. Daarbij is de Nederlandse taal een geweldige taal om je te uiten. Het bevat veel meer woorden dan bijvoorbeeld de Engelse taal. Vroeger wilde ik trouwens graag danser worden maar hiervoor hadden we niet de financiële middelen. Mijn vader was maar een simpele arbeider, daarbij zou ik ook niet weten waar ik heen had moeten gaan. Volgens mijn toenmalige meester kon ik maar het beste naar de ambachtsschool en zo geschiedde.
Word je geïnspireerd door het Hogeland?
Het Hogeland is prachtig, de dorheid, de uitgestrektheid, de leegte, het is de dood die spreekt. In de herfst en winter zie ik bij wijze van spreken het koren al weer op het land staan. Eigenlijk zijn alle benodigdheden er al. Zuurstof in de lucht, het land, het zaadje in de grond.
Ik zie mijzelf voor 80% als Boeddhist. Dit proces is 7, 8 jaar geleden ontstaan. Volgens het Boeddhisme moet je niets voor vanzelfsprekend aannemen. Je moet alles zelf onderzoeken en ontdekken. Daar ben ik in de natuur dan ook druk mee bezig.
Het Waddengebied inspireert mij ook enorm. Het kan maar zo zijn, dat wanneer het met het werk even niet lukt, dat ik dan de auto pak en de honden meeneem om naar de dijk te gaan. Dan wil ik de zee zien, de geuren opnemen, de vogelgeluiden horen of het geluid van een bonkende motor van een schip ergens ver weg. Laatst heb ik op blote voeten door het koude dijkgras gelopen. Heerlijk vond ik dat.
Komen er nog dichtregels boven n.a.v. dit Babbelen met Bert gesprek?
Daar heb ik wel even over nagedacht maar helaas komt er tot dusver niets bovendrijven, haha…
Wat is het hoogte- en wat het dieptepunt uit je (dichters)werk?
Het hoogtepunt van het dichtwerk vind ik toch de oprichting van onze dichtersgroep. Sowieso beschouw ik de groei die ik de laatste 9 jaar als mens heb meegemaakt als een hoogtepunt. Mensen noemen mij tegenwoordig ook wel eens woordkunstenaar, dat vind ik een mooie bijnaam.
Dieptepunten heb ik als dichter niet meegemaakt. Je vraagt mij nu naar de betekenis van mijn tattoos? Ik zal je vertellen dat mijn hele lichaam onder de tattoos zit. Toen ik een jaar of 18 was heb ik de eerste 4,5 laten zetten. Daarna een hele tijd niets maar toen ik 35 was, is het weer begonnen.
Ik denk dat ik het als een symbool zie van een roerig leven. De pijn van het in de huid gekrast worden, dat past misschien wel bij mij. Daarbij is het ook een vorm van afzetten tegen de huidige maatschappij. Ik denk dat ik best wel een beetje anders ben dan een ander.
Heb je nog leuke (dicht)anekdotes?
Vanuit mijn liefde en compassiefilosofie kom ik graag voor de mensen op die zwakker zijn of het minder hebben. Dit zit er mijn hele leven al in. Ik weet nog dat ik eens met vrienden op stap was in Pub ’69 in Winsum. Op de dansvloer stond een jongen te dansen, je kon duidelijk zien dat hij homo was.
Mijn vrienden willen hem daarom te grazen nemen en vroegen of ik ook mee wilde helpen. Ik gaf aan dat best wel te willen. Toen de jongen de trap op ging, zorgde ik dat ik als eerste achter hem aanliep. Toen de rest volgde sloeg ik één van mijn vrienden de trap af om vervolgens rustig aan de bar te gaan staan om een biertje te drinken. Mijn vrienden begrepen de achterliggende hint en lieten de homoseksuele man met rust…
Wist je dat ik geen nationaliteit heb? Ik ben één van de 2800 mensen in Nederland die zich soeverein verklaard heeft. Alvorens dit te bereiken moet je een hele bureaucratische papierhandel doorwerken maar ik heb het er voor over gehad. Dit is een status die steeds meer navolging krijgt, maandelijks komen er momenteel 100 mensen bij die zich op deze manier min of meer onaantastbaar maken. “Ik wil geen bezit van de staat zijn!”
Dat levert natuurlijk leuke verhalen op, wanneer je door de politie aangehouden wordt, die je naar je papieren vraagt. Deze heb ik dus niet en dat probeer ik dan uit te leggen. Door deze procedure te volgen, ben ik ook achter de macht van onze Koning Willem Alexander gekomen. Want hij moet uiteindelijk toestemming geven voor deze soevereiniteit. Dat zeg ik dan ook wel eens tegen de agenten: “Heeft de hoogste baas jullie niet verteld dat ik geen nationaliteit heb?” Daar ze niet weten hoe hiermee om te gaan, laten ze me vaak wel lopen.
Ik heb heel lang in de clinch gelegen met een verzekeringsmaatschappij toen er brand was uitgebroken in de garage. Ik was hier op den duur zo zat van dat ik een lang gedicht gemaakt heb over al mijn bevindingen en ergernissen. En geloof het of niet, na het lezen van de brief gingen ze binnen de kortste keren tot uitbetaling over.
Ooit heb ik hier ’s nachts twee overvallers betrapt en overmeesterd. Eén wilde mij zelfs met een lang mes te lijf gaan. Aan deze overmeesteringactie heb ik de bijnaam ‘De Beer van Usquert’ te danken. Het feit dat ik vroeger op boksen gezeten heb, zal hier ook wel aan ten grondslag liggen.
Op de vrijdag ga ik altijd mee met de cliënten van Lia. Zij gaat veel om met verslaafden en mensen met psychische nood. Dat bracht mij toen eens in de ‘Gouden Karper’ in Winsum. Ik had toen net in de Noorderkrant gestaan en ik werd aangeklampt door een directeur van een school die mij hiervan herkende.
Hij haalde een gedicht uit zijn jaszak die door mij geschreven bleek te zijn. Hij had dit gedicht voorgelezen aan 2 Canadese mensen waar hij tijdens een bezoek aan Lauwersoog toevallig mee aan de praat geraakt was. Deze mensen hadden hun dochter verloren en dit gedicht had ik geschreven voor een kameraad die ook een kind verloren had. De mensen hadden het gedicht ontroerd aangehoord en van de directeur meegekregen. Toeval bestaat niet, zeg ik altijd. Dit verhaal doet mij wel wat. Ik vind het mooi dat ik zo iets voor mensen kan betekenen.
Met Garage Schollema kom je ook regelmatig in het nieuws?
Mijn actie om mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank om in hun levensonderhoud te voorzien een gratis APK keuring te geven en reparaties tegen gereduceerde prijzen uit te voeren heeft inderdaad het Dagblad van het Noorden en RTV Noord gehaald. Daar zijn best wel mensen op af gekomen, hoewel ik op meer respons gerekend had. Maar misschien komt dat nog.
Wat mij hiertoe drijft? Ik vind het geweldig om mensen ‘blied te moaken’, daar slaap ik goed van. Een dak boven het hoofd, wat te eten en drinken hebben, gezond zijn, meer heb je eigenlijk niet nodig toch?
‘Man bijt hond’ van de NCRV heb ik ook gehaald. Terwijl ik druk bezig was een tattoo bij iemand te plaatsen, droeg ik ondertussen een gedicht voor, haha. Ook ben ik met mijn Boeddha-ervaringen geïnterviewd door de BOS, de Boeddhistische Omroep Stichting.
En ook last van de aardbevingsschade dus?
Klopt, ook hiermee heb ik RTV Noord gehaald. De aardbevingen hebben mijn bedrijf enorm veel schade berokkend, in totaal wel zo’n €45.000,-. Uiteindelijk is de NAM tot uitbetaling overgegaan en is de schade keurig hersteld. Maar dit is wel een lang proces geweest.
Ook over deze schadeproblematiek heb ik een lang gedicht geschreven en naar de NAM-directie in Assen gestuurd. Dat heeft toen het uitbetalingproces uiteindelijk versneld. Af en toe word ik zelfs nog wel eens gebeld door één van de toenmalige directeuren. Het heeft mij enorm veel energie gekost. In september 2013 heb ik zelfs een kleine hartinfarct gehad, welke ik aan de aardbevingsproblematiek wijt.
Het gekke is dat ik mij zelf wel eens schuldig voel dat mij bij de schade hersteld is terwijl er in de provincie zoveel psychisch leed is bij mensen die al jarenlang strijden om hun schade vergoed te krijgen. Hoewel ik mij als Boeddha volger verlicht moet voelen, kan ik mij hier toch nog steeds over opwinden…
Nog tijd voor hobby’s?
Ik heb in de garage een eigen krachthonk gemaakt, inclusief zware halters. Wekelijks ben ik hier wel een uurtje of 5 zoet mee. Ook mag ik graag uitwaaien langs het Wad en heb het dus druk met dichten. Ook verdiep ik mij graag in de Boeddha leer en ben vaak aan het mediteren.
Ik kan uren filosoferen over bijvoorbeeld het koffiekopje dat je nu in je hand hebt. Alle elementen uit het universum zijn voor het maken hiervan gebruikt, water, vuur, energie. Als ik hier over nadenk dan leidt dat altijd tot nieuwe inzichten en ingevingen.
Waar staat Elze Schollema over 10 jaar?
Daar denk ik nooit over na, ik heb dan ook geen idee. Wel hoop ik dat ik spiritueel gegroeid ben en dat ik mensen mag helpen. Ikzelf ben niet belangrijk, ik ben dan ook maar alleen, als individu zijnde. Een ander gaat altijd voor, die zijn immers ook met veel meer.
Ook hoop ik dat ik elke dag minder gehecht raak aan materiële zaken en mensen. ‘Het hechten maakt je ziek!’ Als ik dood ga, wil ik rustig met een glimlach heengaan. Dat zou inhouden dat ik alles achter mij heb gelaten.
Wil je verder nog iets kwijt, of afsluiten met een favoriet gedicht?
Ik kan op zondagmorgen wel eens jaloers worden op Lia die dan rustig een Libelle kan lezen terwijl ik opgefokt ben en wat wil doen. Om deze onrust kwijt te raken, ben ik eens achter de computer gaan zitten en heb het volgende gedicht geschreven:
Het bevreesde leven
Leer mij ook hoe jij met je
vingers door de bladeren van een boek
schuifelt en als een stille sopraan
het belezende temt in jouw eigen sfeer
terwijl de koffie dampend jouw silhouet
verheerlijkt in mijn droom
ik kan geen nacht meer in jou bespeuren
terwijl mijn ogen nog kleven aan de schepping
waar ik nog drijvende was in een alsmaar zinkende
diepte, geen roep of stem betreurt mij ofschoon
het duister grenst aan liefde en vergulde fantasieën
hoe verlaten ik ook ben, op deze ochtend
ben ik even een getemd beest en laat
ik mij leiden door het leven dat me zo bevreesd