Ken je dat gevoel? Het meedeinen op de golven van de zee? Je lichaam is prettig ontspannen, je hebt het gevoel van gewichtloosheid en gedachteloos ga je met de stroming mee. Een golf die langzaam opkomt totdat hij op zijn hoogtepunt is, om vervolgens op dezelfde omgekeerde graduele manier af te bouwen tot een kleine rimpeling naar het niets. Het is een prachtig verschijnsel, zo’n golf. Een komen en gaan van hetzelfde proces tot in de oneindigheid. De zee kan onstuimig zijn, grote golven produceren die diepe indrukken achter kunnen laten, een enorme natuurkracht die in sommige gevallen verwoestend kan zijn. Echter, zelfs de grootste meest indrukwekkende golf breekt op den duur, om ook weer te verdwijnen in het niets.
Eigenlijk zou ons dagelijks leven ook zo moeten zijn, we zouden experts moeten zijn in het trotseren van de golven. Als we niet tegen de golven hoeven te vechten kunnen we ook niet verdrinken, als we de golf proberen te stoppen gaan we namelijk met zekerheid kopje onder. Echter, als we de golven als een professionele surfer gaan berijden zien we de schoonheid en het complete plaatje van het komen en gaan. Het gemak dat de surfer uitstraalt zorgt voor zoveel meer rust als je hem vergelijkt met de dwarse zwemmer die tevergeefs in de golven duikt, om er telkens weer door tegengewerkt te worden. Ja, meevaren met de golven zal ons dagelijks leven veel rust en ontspanning bieden.
Binnen de psychologie wordt er gesproken over de ‘three waves’, de drie golven. Deze drie generaties staan voor verschillende stromingen binnen de gedragstherapie. De derde golf kan gezien worden als een stroming die betrekkelijk nieuw is, en even eenvoudig als moeilijk te implementeren. Het voorgaande klinkt paradoxaal, maar is dat in feite niet. Als we immers weten dat het meegaan met de golf ons veel meer gemak zou geven, waarom doen we dat dan niet?
Ik wil een gedachtewisseling ondergaan óver onze gedachten en hoe frequent deze eigenlijk wisselen. Elk moment van de dag interpreteren we zaken, hoe we dit doen beïnvloedt onze emoties en gedrag en visa versa. Veel van onze gedachten komen automatisch op, bijvoorbeeld wanneer de aandacht wordt getrokken door een aandachtsfactor in onze omgeving. Automatische gedachten zijn praktisch onmogelijk te voorkomen en geven ons een gekleurde visie. Deze gedachten kun je vergelijken met bijvoorbeeld katten: katten zijn in hun eigen beleving de baas over jou en bovendien redelijk ongrijpbaar. Een simpel voorbeeld zal de kracht van de automatische gedachte onmiddellijk laten gelden, ik vertel je dat je op dit moment absoluut niet mag denken aan een witte ijsbeer. Eerlijk, waar denk je aan?
Gedachten kunnen onstuimig zijn, onvoorspelbaar als de woeste zee. Het gedachtegoed van de derde golf zou je kunnen omschrijven als een streven dat iedereen een surfer van zijn eigen gedachten zou moeten zijn. Het belangrijkste hierbij is dat je zou moeten onderkennen dat je gedachte komt en gaat als een golf. Mogelijkerwijs sijpelt dan het besef door dat je je gedachte niet bent, maar dat je hem hebt. De filosofie is dat je zodoende niet overspoelt zult worden met ellende, je bent bijvoorbeeld immers niet waardeloos, dat is slechts een gedachte die je hebt.
Dan wil ik nu de diepte in, kopje onder, een duik naar beneden. Weg van de woeste golven naar daar waar de rust is, want diep onder het woelige wateroppervlak is waarlijk rust en gedempte stilte. Visualiseer jezelf in die positie, met boven je de golven die komen en gaan, maar die je accepteert omdat ze er nu eenmaal zijn. De golven kunnen soms vervelend zijn, vooral als je er met alle macht tegenin wilt gaan. Vechtend tegen het bruisende water dat alleen maar tegen je lijkt te werken, moet je nu tot het besef komen weer af te dalen, want dit gevecht valt niet te winnen. Ga terug naar de rustige plek met het water boven je, dat altijd zal blijven woelen als de oneindigheid van het tij.
Laten we onze vervelende automatische gedachten nu parallel trekken met de golven die we zo sterk tegen willen gaan. Niemand vindt het prettig continu te vechten tegen een proces dat niet te stoppen is, het is immers een komen en gaan van hetzelfde proces tot in de oneindigheid, verschillend qua intensiteit en vorm wellicht, maar vanuit de basis exact gelijk. Zoek daarom je rust op, door de diepte in te duiken. Wees niet bang om te verdrinken, toegeven aan je gedachten is beter dan onderdrukken. We hebben gezien dat we de ijsbeer wilden onderdrukken, maar daarna misschien ook pijnlijk geconcludeerd dat deze vervelende beer juist nog sterker terug kwam in onze gedachten.
Door toe te geven aan je gedachten creëer je rust, en raak je niet oververmoeid door watertrappelend tegen te spartelen of zelfs te verdrinken. Je moet daarvoor de diepte ingaan, om vervolgens weer boven te komen. Maar wanneer we boven zijn, in het gewoel van de zee, weten we hoe te handelen. We gaan met de golven mee, als een professioneel surfer. “Je bent niet je gedachte, je hebt je gedachte”