Niek, kun je jezelf in het kort even voorstellen?
Niek Heidanus is de naam, ik ben 53 jaar en inmiddels bijna 28 jaar advocaat. Geboren in Assen en getogen in Haren. Ik heb voor mijn werk drie jaar lang in Tilburg gewoond. Iets wat mijn leven na mijn studie rechten aan de Rijksuniversiteit Groningen zeker verrijkt heeft. Mijn vrouw had beloofd ook die kant op te komen maar ze is haar belofte niet nagekomen. Voor mij een reden om terug te keren naar Groningen en inmiddels zijn we dik dertig jaar bij elkaar.
Ik geniet van veel hobby’s zoals reizen, fietsen en voetballen, het goede leven dus. Ik probeer positief en op een gezonde wijze in het leven te staan.
Als enige van de zes broers Heidanus de advocatuur ingerold?
Ik heb inderdaad vijf broers en we zijn tevens de grootste vrienden van elkaar. Zussen heb ik niet, wel vier dierbare schoonzussen die ik koester. Ik ben inderdaad de enige van de zes die advocaat is geworden. Twee broers zijn het onderwijs ingegaan en geven les op een middelbare school, twee broers werken bij de politie (en zijn dus zeer gewaardeerde tegenstanders) en één broer is directeur van een bouwbedrijf in het oosten van het land. Hij is de enige die verder weg woont.
We hebben een hechte band met elkaar. We verschillen ook niet zoveel in leeftijd, tussen de oudste en de jongste zit maar acht jaar. Waarbij mijn jongste broer ook nog een nakomertje is. De eerste vijf Heidanus-broers kwamen binnen zes jaar ter wereld en gezien het feit dat kind nummer vijf Benjamin is genoemd doet vermoeden dat mijn jongste broer niet gepland was. Dat mocht de pret echter niet drukken.
Want reeds vanaf 1992 gaan we jaarlijks een (lang) weekend met elkaar op stap en doen daarbij de meest exotische landen en plaatsen aan. Dit ervaar ik altijd als een feestje. In onze jonge jaren trokken we al veel met elkaar op, onder andere tijdens voetbal- en basketbalwedstrijdjes. We speelden altijd ‘politie tegen boefjes’-partijtjes. Het bijzondere is dat de twee broers die in de ‘politiepartij’ zaten ook daadwerkelijk bij de politie terecht zijn gekomen.
Van jongs af aan advocaat willen worden?
De vader van mijn beste vriend was rechter en hij moedigde mij aan om advocaat te worden. Volgens hem kon ik goed lullen en dat wist ik te combineren met een bepaald gevoel van solidariteit en rechtvaardigheid. Dat heeft mij zeker aan het denken gezet. Ik heb aan de RUG civiel- en strafrecht gestudeerd en was in 5,5 jaar klaar. Ik vond de studies leuk en wist mij de stof vaak vrij snel eigen te maken.
Levert het beroep je wel eens slapeloze nachten op?
Ik ben in de loop der jaren in mijn rol als strafrechtadvocaat gegroeid maar mijn carrière begonnen met eenvoudiger persoonlijke, familiare en civielrechtelijke zaken. Op die manier leer je gaandeweg steeds beter om het vak onder de knie te krijgen en ik moet zeggen dat ik de laatste tien jaar geen last van zenuwen of stress meer heb gehad. Van slapeloze nachten is gelukkig nooit sprake geweest.
Wel heb ik in het begin gepiekerd over de te kiezen aanpak en strategie en het vinden van de juiste toon. Ook leer je op den duur met de tijdsdruk om te gaan. Bij een van mijn eerste zware strafrechtelijke zaken heb ik wel even getwijfeld. In de Zoetermeerse rechtszaak werd de man die ik moest verdedigen verdacht van moord op zijn vrouw en twee jonge dochters. Ik gruwelde van zijn daden maar heb toch ingestemd met een gesprek. We hadden een klik en ik sta hem nog steeds bij in zijn tbs-periode.
Moet je altijd overtuigd zijn van de onschuld van je cliënt (of te wel, weiger je wel eens een zaak)?
Ik weiger vrijwel nooit een zaak en vraag nooit aan iemand of hij of zij de misdaad gedaan heeft waar ie van verdacht wordt. Ik heb wel eens een cliënt gehad die vanuit zichzelf aangaf schuldig te zijn en dat alleen ik en zijn vrouw dat wisten. Hij is uiteindelijk vrijgesproken maar daar was ik niet echt trots op. Maar het OM moet wel overtuigend bewijsmateriaal weten te presenteren tijdens de rechtszaak.
Ik vind het heel belangrijk dat ik te allen tijde de regie over de zaak blijf houden. Daar horen zaken als de strategiebepaling en welke getuigen op te roepen uiteraard bij. En daar hebben de verdachte en ik na een gesprek bijna altijd wel consensus over. Zo niet, dan moet die cliënt een andere advocaat zoeken.
Wat zijn je meest bijzondere rechtszaken geweest?
Recent was de Twisterzaak nog behoorlijk in het nieuws. In deze zaak werden drie barmannen verdacht van verkrachting van een vrouw. Ze zijn zowel door de rechtbank in Groningen als in hoger beroep bij het Hof in Leeuwarden vrijgesproken. Ik kon, mede door overtuigende camerabeelden, hun onschuld aantonen.
In een verder verleden heeft de Schiedammer parkmoord veel stof doen opwaaien. Ook de rechtszaak omtrent de brand op een scheepswerf in De Punt waarbij drie brandweermannen om het leven zijn gekomen, zal mij altijd bijblijven. De eis van het OM was vijf jaar voor doodslag maar uiteindelijk is dit gereduceerd tot een jaar. Je kunt je wel voorstellen dat zoiets een enorme impact op mijn cliënt, de eigenaar van de werf, had die voor doodslag werd opgepakt.
Ook heb ik ooit een bureau ingeschakeld die een lijvig rapport opgesteld door het NFI (het Nederlands Forensisch Instituut) onderuit wist te halen waardoor vrijspraak volgde. De verdachte had in dit geval heel veel geluk dat hij vermogend was waardoor we nader onderzoek konden doen. De wachtkamermoord was weer een heel andere zaak en deze bracht mij zelfs naar Curaçao waar ik heen moest om enige verdachten te verhoren.
Je merkt het, saai is mijn vak nooit. Tegenwoordig sta ik de nodige bedrijven bij die verdacht worden van een milieu- of een economisch delict. Het is mij onlangs gelukt om een bedrijf in een asbestzaak bij het hoogste orgaan vrij te pleiten. Wat ik maar met al deze zaken aan wil geven, is dat iedereen maar zo in een situatie terecht kan komen waarin deskundige hulp van een advocaat zeer wenselijk is.
Begin dit jaar ben je een nieuw advocatenkantoor gestart?
Ik heb heel lang bij een gerenommeerd advocatenkantoor gewerkt. Dik vier jaar geleden zijn ze gestopt met gefinancierde hulp, waarbij de overheid verdachten zonder financiële middelen met een advocaat bijstaat, en dat was voor mij een van de redenen om begin dit jaar een eigen kantoor op te richten, Forum Advocaten & Rechtsanwalt geheten.
Ruim vier jaar geleden was ik al met twee maten deels voor mijzelf begonnen en dat leidde uiteindelijk dus tot de oprichting van Forum. We zijn met zeven advocaten gestart en hier komen op korte termijn nog twee bij. Ieder brengt zijn eigen rechtsgebied, deskundigheid en ervaring mee en ik ben trots op deze club. Elke maandagmorgen komen we bij elkaar om de gang van zaken te bespreken. We hebben zelfs een advocaat in dienst die ingeschreven is bij de Duitse balie waardoor we ook in Duitsland kunnen procederen.
Volgens mij vertel je graag over je vak?
Dat klopt helemaal. Jaarlijks geef ik wel cursussen en gastcolleges waarin ik praktijkles geef aan (aankomende) rechters en advocaten. Met een vader die voor de klas stond en twee broers die het onderwijs in zijn gegaan kun je gerust stellen dat het onderwijzersbloed ook door mijn aderen stroomt. Daarbij ben ik ook heel actief op de sociale media en ben ik regelmatig te gast geweest in radio- en televisieprogramma’s als Pauw en Witteman en Kopspijkers.
Ik werk hier graag aan mee, deels ingegeven door het feit dat ik trots ben op de Nederlandse rechtspraak waarbij een verdachte die tegen zijn wil vast zit die hulp krijgt die hij of zij verdient. Ik vind dit van essentieel belang in een goed functionerende rechtstaat en kan hier vol passie over vertellen.
Wat zijn de hoogte- en dieptepunten uit je advocatuurcarrière tot dusver?
Ik denk niet zo in hoogte- en dieptepunten. Wel is het zo dat ik na een vrijspraak altijd appeltaart koop of krijg. Dat is een soort van ‘running gag’ geworden, een repeterende grap. Mede ingegeven door het feit dat ik gek ben op appeltaart en we zijn in de gelukkige omstandigheden dat we hier op het kantoor regelmatig in zo’n lekker taartje mogen prikken.
Haat- en dreigmails zijn de minder leuke onderdelen van het vak maar meestal glijden die vrij snel van mij af. Ik ben echter een keer curator geweest bij een faillissement en na beslag gelegd te hebben op vijf auto’s meende de eigenaar mijn vrouw te moeten bellen om haar te bedreigen. Doorgaans weet ik mijn emoties heel goed te beheersen maar toen werd ik pislink. Ze moeten niet aan mijn meest dierbare ‘bezit’ komen. Het is dan ook bij een eenmalige bedreiging gebleven.
Heb je nog leuke werkanekdotes?
De mail die ik van een verdachte politie-inspecteur heb gekregen, is mij altijd bijgebleven. Daaruit blijkt maar weer dat iedereen in staat van beschuldiging kan worden gebracht. Die mail, waarin hij mij bedankte voor de manier waarop ik hem heb bijgestaan, betekende ook veel voor mij.
Rechtszaken waarbij psychiatrische patiënten zijn betrokken leiden bijna altijd tot bijzondere situaties. Want hoe ga je om met mensen die claimen militairen in bomen te zien zitten die op het punt staan te schieten? ‘Ik zie ze niet maar volgens uw behandeld arts is dat nu juist een onderdeel van uw ziekte’, zou dan een passend antwoord kunnen zijn. En ik ben wel eens bij iemand geweest die dacht dat hij dood was en dus niet meer wilde eten en drinken. Hij leed aan het Syndroom van Cotard.
Af en toe word ik wel eens benaderd door de Groninger rechtbank wanneer ze ‘lastige cliënten’ hebben die regelmatig hun advocaat de laan uit hebben gestuurd. Dat is toch wel een soort van compliment toch?
Werd de advocaat rechter tijdens het scheidsrechteren?
Ha, ik heb eens een wedstrijd van jou gefloten? Ik hoop dat dit niet in mijn begintijd als scheidsrechter was want toen floot ik nog wel eens een partij van mijn oud ploeggenoten en dan is het lastig afstand nemen. Als scheidsrechter moet je onafhankelijk en eerlijk zijn en dat ging mij in de loop der jaren steeds beter af.
Ik ben al een paar jaar met het fluiten gestopt maar sinds 1 juli zit ik wel bij het tuchtrecht waarbij ik als tuchtrechter het gedrag van collega-advocaten beoordeel. Net zo’n eervolle functie als dat ik destijds bemiddelaar was in claims en klachten die tegen collega-advocaten werden ingediend.
Nog tijd voor hobby’s?
Fietsen, reizen, lekker eten, (klassieke) concerten bezoeken in heel Nederland waarbij Bach de voorkeur geniet. Kort samengevat, ik laaf mij graag aan het Bourgondische leven.
Waar staat Niek Heidanus over 10 jaar?
Hopelijk met vrede en tevredenheid en nog steeds vol passie in de strafrechtspraak. Hier ligt mijn hart!
Wil je verder nog iets kwijt?
Dat ik vol passie over mijn prachtige vak kan praten is je vast niet ontgaan. Ook al omdat ik trots ben op de rechtspraak in ons land en de zorgvuldigheid waarmee Nederland hier mee omgaat waarbij ik direct toegeef dat ook hier fouten worden gemaakt. Ik ben blij met mijn nieuwe kantoor en de deskundige mensen die er werken. Nieuwsgierig geworden, neem gerust een kijkje op www.forumlaw.nl