Fre en Marianne, kunnen jullie jezelf in het kort even voorstellen?
Fre: “Zal ik dan maar beginnen? Ik ben in 1958 geboren ‘Op Fraamklap’ in het café en ben daar ook opgegroeid. Tijdens mijn jonge jeugdjaren hoorde ik in het café prachtige verhalen van zeevaarders die tijdens de grote vaart over de hele wereld voeren. Dat leek mij ook wel wat maar mijn ouders dachten hier anders over. Tijdens het laatste jaar op de MAVO kwam er iemand langs om voorlichting te geven over de marine. Toen was ik om, en mijn ouders ook, ik wilde marinier worden!
Na mijn diplomering moest er nog wel even een half jaartje overbrugd worden en deze heb ik bij Anco Zuidhof, de voorganger van Loonbedrijf Gebroeders Van Dijken, op Doord doorgebracht. Op 1 december 1975 startte mijn carrière bij de marine. Een carrière die uiteindelijk op 53-jarige leeftijd na 36 jaar eindigde en waarin ik het tot 1e Luitenant der Mariniers ‘geschopt’ heb. Ik ben door heel Europa geweest maar we hebben bijvoorbeeld ook de Nederlandse Antillen, Aruba en Curaçao aangedaan.
Al met al een prachtige tijd maar ik was ook vaak van huis. De helft van de tijd zit je toch op zee. Toen ik 53 werd, moest ik er verplicht uit. Mijn marinierstijd was een mooi boek maar het werd eind 2011 tijd voor een nieuw hoofdstuk!”
Marianne: “Fre was inderdaad vaak van huis. Dat was niet altijd prettig maar het had ook wel zijn voordelen. Toen hij voor zijn werk naar Aruba moest, ben ik hem achterna gevlogen om daar vervolgens vier maanden te blijven…… Maar ik zal bij het begin beginnen. Ik ben in 1959 in de Noordoostpolder geboren en heb daar tot mijn 18e gewoond. Toen verhuisde ik naar Doorn om daar de opleiding tot ziekenverzorgster te volgen om vervolgens ook in het verpleeghuis te gaan werken.
In die tijd, eind jaren zeventig dus, leerde ik Fre kennen. We hebben in Doorn en Cothen gewoond om vervolgens in 1984 naar Leusden te verhuizen. Door een auto-ongeluk kreeg ik behoorlijk last van mijn rug waardoor het werk in het verpleeghuis te zwaar voor mij werd. Er volgde een carrièreswitch richting de administratie bij een garagebedrijf. Door een opleiding en cursussen te volgen op administratief gebied heb ik mijzelf verder ontwikkeld. Hierdoor kwam ik uiteindelijk op het examenbureau van de ROC (de streekschool) in Leusden terecht.
In 2011 heb ik dit werk opgezegd omdat we toen naar Middelstum verhuisd zijn. We wonen met veel plezier op de Fraamweg 3A, een klein stukje van het café vandaan inderdaad. Ik besef nu dat het kort voorstellen iets langer geworden is….”
Voor de beginjaren van Café Tuitman moeten we ver terug in de tijd?
Fre: “Mijn ouders hebben het café in 1956 gekocht. In die twee jaren ervoor heeft er waarschijnlijk een behoorlijke verbouwing plaatsgevonden. Voor die tijd zat er ook al een café, toen nog in combinatie met een kruidenierswinkel. Pa werkte in zijn jongere jaren, samen met broer Eli, voor zijn ouders die een transportbedrijf hadden. Echte boderijders dus. Mijn moeder, Appie inderdaad, kwam oorspronkelijk uit Garmerwolde.
Ze zijn in 1956 getrouwd en hebben daarna 38 jaar lang gezamenlijk het café bestierd. Recentelijk hebben we nog nieuwe schoorstenen gekregen en in een van de oude loodflappen stond het jaartal 1900 gekrast door loodgieter J.Jansen uit Usquert….”
Jij bent met het café opgegroeid Fre?
Dat klopt inderdaad, twee jaar na de opening ben ik immers geboren. Naast al die mooie verhalen van al die zeemannen, kan ik nog wel meer fijne herinneringen opdiepen. ’s Weekends was het altijd druk in het café. Er kwamen veel mensen uit Garmerwolde en Thesinge, inderdaad uit de omgeving waar mijn moeder vandaan kwam, en werd er vaak geklaverjast. De helft van de mannen rookte in die tijd sigaren dus het moet er vaak blauw van de rook geweest zijn, zeker in de koude wintermaanden.
Natuurlijk was er in de wintermaanden ook veel ijsplezier wat ook de nodige drukte met zich meebracht. In die tijd werd er vaak gesnoekvist, ik sta als vijf jarig jongetje ook nog met zo’n snoek van een meter op de foto. Pa organiseerde regelmatig viswedstrijden. Leden van de hengelclub ‘Witte Dobber’ mochten hier niet aan mee doen. De wedstrijden werden als illegaal beschouwd en leden van de ‘Witte Dobber’ die hier stiekem toch aan mee deden, werden geschorst.
Pa had ook een soort van paardenfokkerij en in het land rondom het café liepen ook paarden van andere mensen. Ooit heeft één van die paarden, Eiko T. genaamd, een belangrijke prijs gewonnen. Wanneer dat paard veulens ter wereld bracht, werden deze later voor 6.000 gulden verkocht, toen nog een half jaarsalaris. Rond de tijd dat het paard moest bevallen, sliep pa altijd in haar hok om te voorkomen dat het veulen de bevalling niet zou overleven.
Er waren in die tijd ook nog de nodige draverijen inclusief de bijbehorende gokscene. Pa fungeerde vaak als bookmaker. Moe was natuurlijk vaak in het café te vinden. Niet alleen achter de tap want er werden toen natuurlijk ook veel shag en andere rookartikelen verkocht…..
Hoelang is Café Tuitman gesloten geweest?
Toen pa in 1994 op 64-jarige leeftijd overleed, heb ik wel eens aan moe gevraagd hoe het nu verder moest. Daar kreeg ik toen niet echt een antwoord op. Een jaar later ook niet, toen ik haar nogmaals vroeg. Ze heeft wel eens gezegd: “Als ik naar het dorp verhuis dan zie ik bijna niemand meer.”
Ik denk dat ze best nog wel mooie jaren gehad heeft ‘op Klap’. Ze zorgde er altijd voor dat het café op tijd open was en er kwamen regelmatig mensen langs voor een kopje koffie of om een pakje shag te kopen. Daarnaast was moe natuurlijk ook brugwachter en ‘draaide’ op gezette tijden de brug. Ze was bij de gemeente Loppersum in dienst en werd op den duur de oudste ambtenaar binnen deze organisatie. Dit heeft ze tot haar dood, op 78-jarige leeftijd, in 2008 volgehouden. Daarna is het café drie jaar dicht geweest…..
Was het jouw idee om het Café te heropenen Marianne?
Beginjaren negentig hebben we al wel eens rond ons huidig huis gestruind toen de oude Rustema het te koop had gezet. Toen waren we er nog niet klaar voor om het te kopen. In 2011 kwam het huis weer te koop. Fre was net met pensioen en het begon weer te kriebelen. Toen hebben we de knoop doorgehakt. Ik heb mijn baan opgezegd en we zijn vanuit Leusden hierheen verhuisd.
Toen de winter intrad heb ik het café flink schoongemaakt. Tussentijds kwamen we ook wel eens met een groep vrienden bij elkaar in het café maar dit was sporadisch. We hebben het er samen vaak over gehad wat we nu met het pand moesten doen en werden hierover ook wel eens aangesproken door mensen. In goed overleg hebben we begin 2012 besloten om het café weer te heropenen na hiervoor de benodigde vergunningen te hebben aangevraagd.
In dit prachtige Café lijkt de tijd stil te hebben gestaan?
Sinds 2008 is 95% van het gebouw en het interieur gelijk gebleven. Natuurlijk hebben we wel eens overwogen om te gaan verbouwen. Maar dan moet je het wel rigoureus doen, het is alles of niets. Maar of zo’n verbouwing ook tot een verbetering en sfeerverhoging leidt? Halverwege de tachtiger jaren is er ook een soort van renovatie doorgevoerd maar achteraf kunnen we wel stellen dat het er niet mooier op geworden is.
Je houdt ook van deze bijzondere, vaak unieke, ouderwetse sfeer of je moet er niets van hebben. Ik denk dat dat laatste voor de ‘Grand Café mensen of yuppen’ geldt. Je kunt bij ons niet pinnen, er is geen wifi, een espresso is niet te krijgen en de WC vind je nog in de schuur. Maar er zijn ook genoeg bezoekers die dit fantastisch vinden: “Niets meer aan doen, mooi zo laten!”, hoor je dan. Zo krijgen we regelmatig een groep ondernemers uit Groningen over de vloer die juist op zoek waren naar zo’n locatie die wij nu hebben….
Wat voor activiteiten worden er in het Café zoal georganiseerd?
Op woensdagavond wordt er gebiljart en op donderdagavond komen er allerlei creatieve dames uit Middelstum, Westerwijtwerd, Toornwerd en Klap bij elkaar om gezamenlijk gezellig te breien. Op vrijdag- en zaterdagmiddag gaat de kroeg om half vijf open en dan zien we wel hoe lang we het volhouden. Dat hangt natuurlijk ook van de drukte af. Vaak blijven we zaterdags wat langer open, maandelijks wordt er hier door een clubje mensen geklaverjast.
En het café kan natuurlijk voor verjaardagen of jubilea afgehuurd worden. Daarbij zijn we tijdens de Noorderrondritten op de fiets of lopend een stempel- of rustplaats, hetzelfde geldt voor oldtimerclubs die toertochten organiseren. Marianne: “Een fulltime job is het niet vandaar dat ik er ook nog enige uren in de week bij werk. In het begin was dit het nodige vrijwilligerswerk maar tegenwoordig surveilleer ik op de Hanzehogeschool en werk ik op afroep in de mediatheek. Fre is echt een buitenmens en kan zich om het huis helemaal uitleven in onze grote tuin.”
Wat zijn de hoogte- en dieptepunten uit de geschiedenis van Café Tuitman?
Fre:”Dieptepunten zijn toch het overlijden van ‘mien oallui’, beide begrafenissen zijn vanuit het café georganiseerd. En vroeger kwamen in het café ook altijd jagers bijeen na de jacht. In 1969 vond er een tragisch ongeval plaats. Pier Reitsma, hij was ooit boer op boerderij De Fraam, schoot een haas dood die uiteindelijk in de sloot belandde. Hij wilde hem met zijn geweerkolf uit de sloot vissen maar daardoor ging het geweer af. Dit schot is hem fataal geworden.”
Marianne: “Gelukkig staan hier ook mooie verhalen tegenover. Zo heeft Appie intens genoten van het geweldige feest wat we ter ere van het 50-jarig bestaan in 2006 van het café georganiseerd hebben. In het hele pand waren activiteiten en ’s avonds traden The Music Boys op. Zelf heb ik de unieke sfeer van de Noorderrondritten twee keer mee mogen maken. Dit is Fre helaas nooit gelukt want hij zat tijdens deze unieke schaatstochten in Noorwegen. Jammer natuurlijk want dan is Fraamklap natuurlijk het Barthlemien van het noorden. We kunnen beiden nog steeds genieten van gezellige (kaart)avonden.
Hebben jullie nog leuke horeca-anekdotes?
Fre: “Pa had vroeger aan de muren opgezette (roof)vogels hangen. Dit was de plaatselijke diender een doorn in het oog met als logisch gevolg de vraag waar deze dieren vandaan kwamen. Pa antwoordde toen: “Man, waar maak je je druk om, die hangen er al jaren!”
Dit antwoord was waarschijnlijk niet afdoende want enige maanden later kwam de agent met dezelfde vraag terug. Pa is toen zo kwaad geworden dat hij acuut alle dieren van de wanden gehaald heeft om ze vervolgens in een vuilniszak te stoppen en ze aan de verbouwereerde diender mee te geven. De preparateur kende mijn vader wel van de jacht en diens vrouw heeft toen nog een artikel voor de krant geschreven met de vraag of de politie niets beters te doen had.”
Vroeger stond op Klap de steenfabriek waar veel mensen uit de omgeving werkten. Zij kregen altijd hun loon op de vrijdagmiddag uitbetaald en dan lonkte het café natuurlijk verleidelijk op de weg naar huis. Menig arbeider verzoop hier dan ook op de vrijdagavond al een flink deel van zijn weekloon….
Middelstum is voor jullie (weer) ‘the place to be’ geworden?
Marianne: “In Leusden woonden we honderd meter van een groot bos vandaan, hier hebben we dankzij de ‘wiede blik’ een pracht uitzicht. De eerste dagen dat we hier woonden hebben we eindeloos naar buiten gekeken naar de hazen en reeën die hier rondlopen en de vogels.” Fre: “Zelfs de bekende steppekiekendief is hier gespot!” Marianne: “Toch mis ik het bos af en toe nog wel eens hoor, daarom ga af en toe met de hond naar Lauwersoog of Drenthe.”
Nog tijd voor hobby’s?
Fre: “Vissen, jagen, oldtimers, trekkers, motoren (ik ben lid van de Sparta motorclub), Historische Verenigingen, biljarten, knutselen om huis en dak, wat dat betreft ben ik een echt buitenmens!” Marianne vervolgt: “Ik wandel graag, vind handwerken en breien leuk om te doen maar vaak komt het er niet van omdat ik het te druk heb met andere dingen. Tuinieren vond ik leuk in Leusden want daar had je zandgrond. Hier met die zware klei moet ik van tuinieren niets meer hebben. Ik zit er over na te denken om te gaan tennissen….”
Waar mogen ze jullie ’s nachts voor wakker maken?
Fre: “Een zoute haring of een halve kip!” Marianne is wel voor een feestje wakker te porren.
Waar staat Café Tuitman over 10 jaar?
Sowieso op Fraamweg 3! Verder kan het vriezen of dooien, wie dan leeft wie dan zorgt. We hopen dat we hier dan nog steeds wonen maar hebben met het café geen vastomlijnde plannen.
Willen jullie verder nog iets kwijt?
Mocht je een keer een (feest)avond in Café Tuitman willen organiseren, bel dan gerust (06-53326133). Ben je er nog nooit geweest, kom dan gerust eens op een avond langs. Van heel veel mensen horen we dat zo’n uniek bezoek zeker de moeite waard is!