Vorige week bracht de NS ons met maar een half uur vertraging naar Amsterdam. We waren niet de enigen die een dagje sightseeing gingen doen, zo bleek uit de bomvolle trein. Gelukkig gaan er vele makke schapen in een trein dus dat scheelt. Amsterdam, de magische hoofdstad van Nederland. De stad met zijn rijke historie, de grachtengordels, het boegbeeld van de Gouden Eeuw, zijn vele bezienswaardigheden, de Wallen, en 1.000.000 inwoners die symbool staat voor onze multiculti samenleving. Een stad die bruist en waar altijd wat te beleven valt. En waar wilden de kinderen heen toen ze deze prachtige stad aandeden: Het Anne Frank Huis…
En zo stonden we rond kwart voor 1 in een lange rij met gelijkgestemden. Een internationaal gezelschap, in leeftijd variërend van 8 tot 80 jaar, schuifelden voetje voor voetje richting Prinsengracht 263-267. Sinds het ontstaan van het Anne Frank Huis hebben bijna 30 miljoen mensen uit de hele wereld een bezoek gebracht aan dit museum. Onvoorstelbare aantallen wanneer je er goed over nadenkt. En dat allemaal voor een meisje dat op 15-jarige leeftijd stierf in een concentratiekamp in Duitsland.
Op de website annefrank.org staat heel in het kort wie Anne was. Een Joods meisje, geboren in 1929 in Duitsland maar in 1933 met haar ouders naar Nederland verhuist, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog moest onderduiken om aan de nazi’s te ontkomen. Tijdens de onderduik in het achterhuis aan de Prinsengracht houdt ze een dagboek bij. Anne en de andere onderduikers worden ontdekt en naar de concentratiekampen gedeporteerd. Van alle acht onderduikers overleeft alleen Anne’s vader, Otto Frank.
Na ongeveer een uur in de rij te hebben gestaan, mochten we naar binnen. Langzaam bewogen we ons door het pakhuis waar Anne ongeveer 70 jaar geleden haar leven leidde. Een leven hoofdzakelijk bestaande uit de angst om ontdekt te worden. Een leven waarin weinig ruimte was voor plezier, ontspanning en spelen met haar vriendinnetjes. Een indrukwekkende tocht door het huis langs bedompte ruimtes zonder lichtinval van ongeveer een uur. Het gaf een beeld van haar leven in het huis. Een beperkt beeld besef ik mij want het is voor ons natuurlijk onvoorstelbaar en niet in te denken hoe haar leven er in die tijd uitgezien moet hebben.
Aan de hand van voorwerpen, filmbeelden en citaten uit haar dagboek gingen we stilzwijgend het huis door. Ergens proefde je de verstikkende angst van het leven in onzekerheid waarbij je elk moment verraden en afgevoerd kon worden. Anne haar dagboek inclusief de beschrijvingen van het leven dat zij leidde, waren haar manier om te handelen met dit leven. In elk vertrek stond wel een kort citaat op de muren vermeld waaruit je de onzekerheid proefde. En niet alleen van haar maar ook van de andere onderduikers.
En waar iedereen al die jaren bang voor was, gebeurde op 4 augustus 1944. Ze werden verraden, gearresteerd en later afgevoerd naar de concentratiekampen in Duitsland. Anne overleed daar een maand voordat de oorlog definitief was afgelopen aan de gevolgen van tyfus. “Ik wil nog voortleven, ook na mijn dood!” Deze ambitieuze zin schrijft Anne op 5 april 1944 in haar dagboek. Haar grootste droom? Een beroemd schrijfster worden. Wat ze toen nog niet wist, was dat haar dagboek één van de meest gelezen boeken ter wereld zou worden. Haar levensverhaal maakt nog altijd enorme indruk.
In de laatste zaal wordt kort teruggeblikt op Anne haar leven. Een leven dat symbool staat voor de haat en onderdrukking in deze soms krankzinnige wereld. Onvoorstelbaar dat dit kon gebeuren, alleen omdat je van Joodse afkomst was. Laat het een waarschuwing zijn voor iedereen, zodat we dit nooit weer op deze manier laten gebeuren. Een opmerking die bij mij is blijven hangen is die van de Engelse actrice Emma Thopson: The only thing we have to remember is that all her would-haves are our opportunities!
Daar moest ik aan denken toen ik weer naar buiten liep, langs de lange rijen wachtende mensen die ook naar binnen wilden. Anne wilde graag een beroemd schrijfster geworden en dat is haar postuum gelukt. Haar dagboek behoort tot één van de meest gelezen boeken ter wereld. En wat zij zo graag wilde worden, schrijver, ben ik uiteindelijk geworden. Hoeveel mensen zullen dit verhaal uiteindelijk lezen? Rond de 1.000 schat ik, dan houdt het wel op. Peanuts bij de miljoenen lezers die Anne Frank trekt. Maar ik heb de mogelijkheid gekregen om datgene te doen wat ik graag wilde doen. Wat Anne ook graag wilde doen maar waarvoor ze nooit de kans heeft gekregen. Ze leeft voort, ook na haar dood. Her would-have became my opportunity. En daar mag ik in alle vrijheid, dagelijks van genieten. Een heel groot goed inderdaad…