Eergisteren heb ik voor het eerst het antipestprogramma Project P op RTL 5 gezien. De omstreden uitzending met de leerlingen van het Einsteinlyceum in Hoogvliet in de hoofdrol. Omstreden omdat de rechter op last van de school verbood om de beelden van de pesterijen uit te zenden. Toch kon er middels wat improvisatie van de programmamakers nog een alleszins heftig portret worden uitgezonden.
Het is goed dat er tegenwoordig de nodige aandacht aan pesten besteed wordt. Naast deze serie is er in een eerder stadium al de aangrijpende film ‘Spijt’ over pesten gemaakt. Heftige stuff. Want wat kan het leven van een tiener verziekt worden wanneer hij continue gepest wordt. Het leven is een hel op aarde en je leest tegenwoordig steeds vaker dat tieners zo onder het pesten lijden dat ze uiteindelijk besluiten om een einde aan hun nog jonge leven te maken. Hun omgeving in verbijstering achterlatend.
In de uitzending van gisteren stond Patrick centraal. Een jongen met ADHD en PDD-NOS, een soort van autisme. Zonder medicijnen zou hij een stuiterbal zijn, nu oogt hij behoorlijk versuft. En dat wordt door zijn klasgenoten genadeloos afgestraft. Op de vraag van presentator Dennis Weening waarom ze nu juist hem aldoor moeten hebben antwoordt hij gelaten: “Omdat ik de zwakste ben”. Zijn zelfbeeld is uitermate negatief, het zelfvertrouwen tot ver onder 0 gedaald. Er is ook niemand van zijn klasgenoten die hem helpt of voor hem op komt. Hij moet zelf een weg zien te vinden in deze jungle. Zijn cijfers hollen achteruit, en op den duur durft hij niet meer naar school te gaan…… Verschrikkelijk om te zien. Patrick heeft een doffe blik in de ogen, ziet het leven niet meer zitten. Een hoopje ellende rest, gelukkig laat Dennis het er niet bij zitten.
Zelf kan ik mij niet herinneren structureel gepest te zijn op school. Gelukkig niet. Wel was ik zelf soms mikpunt van een plagerijtje zoals je die wel vaker in de klas ziet. Ik kan me nog wel een jongen herinneren die wel vaak het pispaaltje was en vaak het bokje. Ook iemand, net even aans dan normaal. Waarbij je je af moet vragen wat in vredesnaam onder normaal verstaan moet worden? Ik kan me niet herinneren aan de pesterijen deelgenomen te hebben, ook niet dat ik voor hem opgekomen ben trouwens. Later, toen ik jeugdleider was bij het voetballen, ben ik wel eens heel boos geworden. Vier wat betere voetballers zaten continue een wat dikker jongetje te pesten middels woord en gebaar. Mijn bloed begon te koken, een gevoel van onrecht bekroop mij. Gelukkig bleef het bij deze ene incident…
Patrick ging weer naar school met in zijn rugzak een verborgen camera. En zo kon gevolgd worden wat deze jongen dagelijks moest doorstaan. Zijn ouders, maar ook presentator Dennis, sloegen met tranen in de ogen de treiterijen gade. De beelden zelf konden we dus niet zien maar ook ik kon me wel iets bij het filmmateriaal voorstellen. Triest dat het gebeurt, nog triester dat er schijnbaar niet adequaat ingegrepen kon worden. Dennis wilde maar wat graag de klasgenoten van Patrick confronteren met de beelden maar allerlei hogere machten besloten uiteindelijk dat dit niet mocht…
Dennis liet zich hierdoor niet uit het veld slaan en besloot de leerlingen na een gymles buiten met een groot beeldscherm op te wachten. Weer mochten wij de beelden niet zien maar middels een reconstructie en het sober weergeven van de reacties van Patrick zijn klasgenoten middels tekstbeelden kreeg je toch een beeld van wat er gebeurde. Langzaam drong de impact van de pesterijen door tot zijn klasgenoten. Er waren opbeurende woorden, Patrick was niet de zwakste maar juist sterk dat hij toch telkens weer naar school ging, excuses werden gemompeld en op den duur werd Patrick zelfs geknuffeld. Je zag zijn zelfvertrouwen en zelfbewustzijn per seconde stijgen. Er kwam weer een lach op zijn gezicht…
Maar het Einsteinlyceum liet het er niet bij zitten. Voor Patrick is geen plaats meer op deze school, waarschijnlijk moet hij zijn carrière vervolgen via het speciale onderwijs. De weg van de minste weerstand? De ouders van Patrick hebben absoluut geen spijt van de uitzending. Het gezin vindt dat het programma in zijn opzet is geslaagd; het aan de kaak stellen van pesten op school. “Als we dit niet gedaan hadden, dan hadden we echt een keer een briefje gevonden met de tekst ‘Bedankt mama, het waren mooie jaren. Tot ziens. Dat wil je echt niet.” Hopelijk zorgt het programma voor een kentering in de maatschappij. Maar iets zegt mij dat we het pesten nooit uit kunnen bannen, helaas! Maar misschien leidt dit tot iets meer begrip voor de problematiek en een sneller en adequater ingrijpen. Dat zou ook al heel mooi zijn….